Akademik Veri Yönetim Sistemi
TURKISH STUDIES - EDUCATIONAL SCIENCES, cilt.17, sa.5, ss.1135-1154, 2022 (Hakemli Dergi)
Günümüzde teknolojinin sağladığı imkânlar ne kadar çoğalsa da ders kitapları öğretim sürecinde hala en önemli materyallerdendir. Öğrencilerin yeni bilgiler öğrenmesi, metinlerin içerdiği değerleri özümsemesi ve öğrendiklerini pekiştirmesi yönünden ders kitaplarının önemi büyüktür. Öğretim programının öngördüğü hedeflerin gerçekleştirilmesini sağlamak açısından da ders kitapları ve bunlara seçilecek okuma metinleri büyük önem taşımaktadır. Metin seçiminin öğrenciye uygunluğunu gösteren ölçütlerden birisi de metinlerin okunabilirlik yönünden uygunluğudur. Türkçe metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi bu sebeple önem taşımaktadır. Bu çalışmada, 2021-2022 öğretim yılında ortaokul 7. sınıflarda okutulan biri özel, ikisi Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan üç adet ders kitabındaki metinler okunabilirlik yönünden incelenmiştir. Çalışmada, araştırma modeli olarak doküman incelemesini temel alan betimsel niteliklere dayanan tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmaya ders kitaplarındaki serbest okuma metinleri alınmış, şiir metinleri ile dil çalışmalarında kullanılan diğer metin parçaları dahil edilmemiştir. Metinlerin incelenmesinde Ateşman’ın (1997) Türkçeye uyarladığı okunabilirlik formülü, Çetinkaya-Uzun’un (2010) geliştirdikleri okunabilirlik formülü kullanılmıştır. Ders kitaplarındaki 39 bilgilendirici, 38 öyküleyici olmak üzere toplam 77 metnin okunabilirlik puanları ve okunabilirlik düzeyleri belirlenmiştir. Araştırmanın sonunda, öyküleyici metinlerin bilgilendirici metinlere göre okunabilirlik açıcından daha kolay olduğu gözlenmiştir. Metinlerin, Ateşman Formülü’ne göre ağırlıklı olarak orta güçlükte; Çetinkaya-Uzun Formülü’ne göre ise sınıf düzeyinin üzerinde olduğu anlaşılmaktadır. Kitaptaki metinler, küçük birkaç farklılık dışında genel olarak dengeli dağılmıştır. Birinci kitapta öyküleyici metin sayısı bilgilendirici metin sayısından daha fazladır. Genel toplamda da bilgilendirici metinlerin sayısı öyküleyici metinlerden daha fazladır.