Kur'an'da zekat kavramı

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Muhammed Zutiç

Danışman: MUSTAFA BİLGİN

Özet:

"Zekât" kelimesi, Arap dilinde (Z.K.V / Z.K.Y) maddesinden türetilmiş bir isim olup, sözlükte, "artmak, çoğalmak, bereket, temiz olmak, iyi, düzgün, uygun ve verimli olmak" gibi anlamlara gelmektedir. Terim olarak da "zekât", "belli bir malvarlığının belli bir kısmını belli yerlere vermekten ibaret olan, toplumda da sosyal güvenliği sağlayan, bu yüzden de psikolojik, sosyolojik ve ekonomik boyutları önemli olan bir ibâdet" olarak tanımlanır. Dininde: "mali bir ibadet" olarak tanımlanan "Zekat", çalışmamızda bir kavram araştırması olarak, "genel" ve özel" çerçevede, iki ana bölümde tasarlanmıştır. "Genel Olarak Zekât Kavramı" başlıklı Birinci Bölüm'de, "Zekât" kavramı "Tanım" ve "Tahlil" olmak üzere iki alt başlığa ayrılarak incelenmiştir. "Tanım " alt başlığında "Sözlük" ve "Terim" anlamları ışığında Zekât'ın bir tanımı yapılmış, "Tahlil" alt başlığında da önce "Zekât" kavramının Temel İslam Alanları'ndaki yerleri belirlenmiş, sonra da Temel İslam Bilimleri'ndeki kavramsal alanları tasvir edilmiştir. Böylece Birinci Bölüm'de, "Zekât" kavramının İslam literatüründeki kullanımlarını derleyip tasvir eden genel bir kavramsal tablo elde edilmeye çalışılmıştır. "Kur'an'da Zekât Kavramı" başlıklı İkinci Bölüm'de de "Zekât", dînî hükümdeki özgünlüğünü ve benzer ibadetlerde farkını yansıtmak amacıyla, öncelikle, Kur'an lugatına bir üst-kavram olarak kullanılan "infak" kavramından yararlanılarak, "Farz Olan İnfak: Zekat" ve "Nafile Olan İnfak: Sadaka ve Hibe" alt-başlıklarına ayrılmıştır. Birinci alt-başlıkta, önce "Zekâtı veren", "Zekâtı Alan" ve Zekât Malî" açılarından yaklaşılarak "Kur'an'da Zekât Kavramı"nın bir tasviri yapılmış, sonra da Klasik ve Modern dönemlerde Zekât'la ilgili sorunlara işaret edilmiştir. İkinci alt-başlıkta da, malî bir ibadet olarak "Zekât"a benzeyen, fakat dînî hükmü bakımından ondan farklı olan benzer uygulamalar olarak "Sadaka" ve "Hibe" tasvir edilmiştir.