İbn Sina mantığında kıyasın öncülleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NURSEMA KOCAKAPLAN

Danışman: HİDAYET PEKER

Özet:

Mantıkçı olarak Aristoteles'in başarısı, geleneksel biçimde kıyas denilen çıkarsama teorisidir. Aristoteles'in kıyas teorisi Batı'da ve Yakın Doğu'da iki bin yıldan daha fazla önemli bir rol oynadı. İslam Dünyası, çeviri hareketleriyle Aristoteles'in mantık kitaplarını tanıdı. Fârâbî ve İbn Sina Aristoteles'in kıyas teorisini tekrar yorumladı. Bu çalışma İbn Sina'nın kıyas teorisi ve kıyasın öncülleri hakkındaki görüşlerini içermektedir. Tez giriş, iki bölüm ve sonuçtan meydana gelmektedir. Girişte bu çalışmanın amacı, yöntemi, içeriği ve kullanılan eserler açıklanmıştır. Her kanıtlamada olduğu gibi kıyasın da bir biçimi ve içeriği vardır. Dolayısıyla kıyasla ilgili bu çalışmamız kıyasın formel ve içerik kısmını içermektedir. Birinci bölümde kıyasın formel kısmıyla ilgili olarak kıyasın tanımı ve çeşitleri incelendi. Bu bölümde, yüklemli ve şartlı kıyaslarda kullanılan öncüller hakkında bilgi verildi. İkinci bölümde kıyasın içerik kısmına yönelik olarak burhan, cedel, hitabet, mugalata ve şiir olmak üzere beş sanatın tanımı, içeriği, amacı açıklandı ve bu beş sanatta kullanılan öncüller belirtildi. Konu İbn Sina'nın tanım ve sınıflandırmasına göre düzenlendi. Konunun daha iyi anlaşılması için İbn Sina'nın belirttiği kıyas örneklerine yer verildi. Sonuçta tezle ilgili değerlendirme yapıldı.