Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAJİP MUHSİN SHAKİR
Danışman: MEHMET SALİH KUMAŞ
Özet:İmam ve allâme olarak anılan en-Nukâye müellifi Ubeydullah b. Mesûd, fıkıh ilmine büyük katkılar sunmuş, usûl ve furûun problematik meselelerini özetleyen çalışmalar yapmıştır. Ubeydullah b. Mesûd'un eserleri, mufassal kitaplardaki bilgilerin kapsamlı bir hülasasını veren, muhtasar kitaplara ihtiyaç bırakmayacak bir özelliğe sahiptir. en-Nukâye, Hanefî mezhebinin temel metinlerinden biri olan Burhânüşşerîa Mahmûd b. Sadrüşşerîa el-Evvel'in kaleme aldığı Vikâyetü'r-rivâye fî mesâ'ili'l-Hidâye adlı eserin özeti mahiyetindedir. Merğînânî'nin el-Hidâye isimli eserinin muhtevasını içeren, ancak ondaki delillere yer vermeyen en-Nukâye, hicri 7. asırda Hanefi fıkhının en önemli temel metinlerinden birisi olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle ilim talebeleri bu kitabı ezberlemekle, âlimler de okutmak, üzerine şerh ve hâşiyeler yazmakla meşgul olmuşlardır. Ubeydullah b. Mesûd, el-Vikâye'deki meselelerin çoğunu en-Nukâye'de özetlemiş, açık ve son derece özlü cümleler kurma ve konular arası uyum konusunda eşsiz bir başarı göstermiştir. Müellif, kitabın konularının tertibi noktasında el-Vikâye sahibini aynen takip etmemiş, uygun gördüğü ve daha düzenli olacağını düşündüğü yerlerde takdim ve tehirlerde bulunmuştur. en-Nukâye, Hanefi mezhebinde âlimlerin ezberlenmesini ilk tavsiye ettikleri kitaptır. Çünkü bu kitap, mezhepte sahih kabul edilen ve müftâ bih olan görüşlere dayanarak telif edilmiştir. Öte yandan en-Nukâye'de diğer mezheplerin görüşlerine hiç yer verilmez. Aliyyü'l-Kârî ve Kuhistânî gibi birçok önde gelen âlim bu kitaba şerh yazmıştır. Müellif kitabında miras hukuku hariç fıkhın bütün konularını ele almıştır. Miras hukukunu incelememesinin nedeni ise el-Vikâye'de bu konunun yer almayışıdır. Müellif bazen Ebû Hanife'nin görüşünün zayıf olduğunu söylemiş ve Ebû Yusuf ve Muhammed'in görüşünü tercih etmiştir. İmameynin tüm görüşlerini zikretmediği gibi İmam Züfer'in sadece boşanma konusunda bir kez görüşüne yer vermiştir.