• Ana Sayfa

NİLÜFER ÇAYI ÜZERİNDEKİ HAVA, SU VE SEDİMENT ÖRNEKLERİNDEKİ ORGANİK KİRLETİCİLERİN VE KAYNAKLARININ BELİRLENMESİ

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ, ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHMET FERHAT SARİ

Danışman: Fatma Esen

Özet:

Bu çalışmada, Bursa ilindeki Nilüfer Çayı güzergâhı boyunca aylık olarak 6 farklı noktadan dış ortam havası, 7 farklı noktadan ise yüzeysel su ve sediment örneklerindeki polisiklik aromatik hidrokarbon (PAH) ve poliklorlu bifenil (PCB) konsantrasyonlarının zamansal ve bölgesel dağılımları, bölgelerin birbirleri ile olan ilişkileri, hava-su ve su-sediment medyalarındaki kirletici geçişleri ve akıları, ve muhtemel kaynaklarının belirlenmesi değerlendirilmiştir. Hava örneklerinin toplanmasında pasif hava örnekleyiciler (PHÖ’ler), yüzeysel su örneklerinin toplanmasında poliüretan bidonlar ve sediment örneklerinin toplanmasında Ekman kepçesi kullanılmıştır. Örnekleme süresi olarak Ekim 2021-Eylül 2022 tarihleri arası seçilmiştir. Örnekleme periyodu ise hava, su ve sediment örnekleri için aylık olarak belirlenmiştir.

 

Örnekleme süresi boyunca toplam 16 PAH (∑16PAH) konsantrasyonları hava, yüzeysel su (çözünmüş ve partikül faz) ve sediment örnekleri için sırasıyla 96,2±45,0 ng/m3, 360,9±296,2 µg/L, 120,6±119,7 µg/L ve 347,1±224,9 ng/g kuru ağırlık (KA) olarak bulunmuştur. Benzer şekilde toplam 41 PCB (∑41PCB) konsantrasyonları hava, yüzeysel su (çözünmüş ve partikül faz) ve sediment örnekleri için sırasıyla 932,4±491,2 pg/m3, 53,8±54,7 µg/L, 92,8±59,3 µg/L ve 71,4±38,7 ng/g KA olarak bulunmuştur. Her iki kirletici için hava, su ve sediment örneklerindeki en düşük konsantrasyon seviyeleri arka plan (Keles) örnekleme noktasında, en yüksek konsantrasyon seviyeleri ise sanayi ve tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu örnekleme noktalarında (Hasanağa ve Karacabey) ölçülmüştür. PAH’ların muhtemel kaynakları arasında evsel ve endüstriyel faaliyetler, PCB’lerin ise muhtemel kaynakları arasında örnekleme noktalarının yakınlarında bulunan endüstriyel faaliyetler yer almaktadır. Kirleticilerin hava-su ve su-sediment arasındaki dağılımlarının belirlenmesinde fugasite oranlarından yararlanılmıştır. Fugasite oranlarına göre her iki kirletici için de sudan havaya (buharlaşma) ve sudan sedimente bir geçişin olduğu belirlenmiştir.