Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, İLAHİYAT FAKÜLTESİ, FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ BÖL., Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Zefir Ademi
Danışman: Abdurrahman Kurt
Özet:
Muhafazakârlık ve sosyal değişme olgularını ele alan bu çalışma, Muhafazakâr Düşünce dergisi kapsamında modernleşme sürecini ve karşısında gelişen muhafazakâr refleksi soyo-kültürel temalar zemininde incelemeyi, Türk toplumunda ve özellikle Cumhuriyet döneminde belirginleşen muhafazakâr-modern tartışmaların felsefi arka planını ortaya koymayı, bu süreçte ortaya çıkan sorunların anlaşılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, araştırmanın konusu, amacı, önemi, problemi, araştırmanın soruları, kapsam ve sınırlıkları, yöntem ve teknikleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, muhafazakârlık ve sosyal değişme kavramlarının literatürde ifade ettikleri anlamlardan söz edilmiştir. Bölümün ilk kısmında sosyal değişmenin ilerlemesi, çözülmesi ve bütünleşmesi gibi farklı anlamlarından bahsedilmiş, onu etkileyen faktörlerden ve onu tanımlayan sosyal değişme kuramları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci kısmında ise muhafazakârlık kavramı ele alınmış, genel bir tanıma sahip olmadığı zamana, mekâna, topluma göre şekillenen farklı anlamları taşıdığı belirtilmiştir. İkinci bölümde ilk başta genel olarak süreli yayınlardan bahsedilmiş ve bu kapsamda Muhafazakâr Düşünce dergisinin niteliklerine, yazar kadrosuna ve barındırdığı çalışma türlerine değinilmiştir. Daha sonra ise dergide yayınlanan çalışmalar çerçevesinde sosyal değişmeye olumlu tepki veren değişim, akıl, birey, mülkiyet ve otorite gibi sosyo-kültürel temalar analiz edilmiştir. Üçüncü bölümde bünyesinde değişime uğrayan yönü barındırmakla birlikte statik ve değişmeyen tarafı içeren temalar ele alınmıştır. Bu bölümde dergi kapsamında din, gelenek, aile, toplum ve ahlak gibi temalar tahlil edilmiştir. Mezkûr temalara baktığımızda strüktürlerinde geçmişten gelen ve günümüzde de değişmeyen bir öz barındırdıkları anlaşılmaktadır. Aynı zamanda bu temaların diğer bir özelliği de değişmeyen özden farklı modern yorumlarının bulunmasıdır. Dolayısıyla statik temaların değişmeyen ve değişebilen iki yöne sahip olduklarına dikkat çekilmiştir. Sonuç kısmında ise, araştırma evrenini oluşturan Muhafazakâr Düşünce dergisi kapsamında muhafazakârlık ve sosyal değişme olgularının belirginleştiği ve sönük kaldığı sosyo-kültürel temalar bağlamında, zıt gibi görünen bu iki düşünce ekolünün düşünce tarihinde bir madalyonun iki yüzü olarak geliştikleri, ikisinin de Aydınlanma düşüncesinin ürünü oldukları dikkat çekilmiştir. Birbirine karşıt gibi görünen bu iki düşünce sisteminin mülkiyet teması konusunda uzlaşmacı, akıl ve değişim temaları konusunda kısmen uzlaşmacı tavır sergiledikleri, analiz edilen diğer temalarda ters düştükleri tespit edilmiştir. Türk toplumunda sosyal değişmenin modernleşme yanlısı ulusçu bir ideoloji olarak yansıdığı, muhafazakarlığın ise dini değerlere sahip çıkma ve devam ettirme eğilimi olarak anlaşıldığı belirtilmiştir. Devletin resmî ideolojisi haline gelen modernleşme zihniyetinin geçmişte muhafazakarlığa jakoben bir tutumla yaklaştığı, günümüzde ise muhafazakarlığa karşı uzlaşmacı bir eğilim sergilendiği, muhafazakarlığın ise Türk toplumunda ilk başta değişime karşı katı ve yenilikleri reddeden bir tavır sergilediği ancak zamanla bu tavrının yerini, özellikle teknoloji ve bilim alanlarında değişimi kabul eden, ahlak konusunda temkinli olunması gerektiği savunan yeni bir tutuma bıraktığı saptanmıştır. Bu doğrultuda Muhafazakâr Düşünce dergisinin değişim konusunda niçin, nasıl ve nereye sorularını sorduktan sonra değişimin kontrollü olması gerektiğini belirttiği ifade edilmiştir.