SPINOZA'DA ZORUNLULUK VE ÖZGÜRLÜK İLİŞKİSİNİN KAOS TEORİSİ IŞIĞINDA YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHMET ÇIRACI

Danışman: Mehmet Fatih Elmas

Özet:

Yirminci yüzyılın ikinci yarısında meteoroloji çalışmaları ile bilim alanında varlık gösteren kaos teorisi ve non-lineer bilim, yüzyılın son çeyreğinde artan ilgi ve araştırmalar sonucu gelişerek bir yandan fizik, kimya, biyoloji ve mekanik sistemler gibi doğa bilimlerinde, diğer yandan ise toplumsal ve finansal sistemler gibi sosyal bilimlerde uygulama alanı bulmuştur. On dokuzuncu yüzyıldaki sanayi devrimi ve bugün ulaştığımız bilimsel gelişmelere zemin hazırlayan -Descartes’la başlayıp on yedinci ve on sekizinci yüzyıllarda olgunlaşan- modern dönem felsefesinin, bugünkü bilimsel gelişmeler ışığında yeniden yorumlanıp değerlendirilebileceği ve bununla birlikte bugün bilimsel gelişmelerde geldiğimiz sınırın non-lineer bilimin felsefi yorumuyla genişletilebileceği düşüncesiyle bu çalışmamızda Spinoza felsefesinde önemli bir yer tutan insanın tâbî olduğu zorunlulukların kaos teorisi ve non-lineer bilim kullanılarak daha iyi anlaşılabileceğini ve böylece Spinoza’nın işaret ettiği özgürlük yolunun daha iyi kavranabileceğini ortaya koymaya çalıştık. Bilimsel gelişmeleri ve felsefeyi birlikte işe koşarak insanın uymak zorunda olduğu ve tutsaklığına neden olan zorunlulukları, sezgisel bilgi yoluyla modus özündeki gerçekliğine uygun olarak kavrayabilecek ve upuygun fikirlerin egemen olduğu bir zihin durumuyla özgürlüğe giden yola girilebileceği sonucuna vardık.