Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Serap Yılmaz
Özet:
Giriş: Anatomi öğrenmenin oldukça önemli bir parçası olan ve yüzyıllardır kitaplarda yerini koruyan illüstrasyonlar aracılığıyla anatomi gelişiminin evrimsel süreci görülebilmektedir. Bu çalışma ile Osmanlı Dönemi'nde açılan "ilk tıp okulu" (Tersâne-i Âmire–1806) ile ilk tıp fakültesinin kurulması (Darülfünûn Tıp Fakültesi–1909) arasında geçen dönem içerisinde tıp eğitiminde kullanılmış olan anatomi kitaplarında "hareket sistemi"ne ait bölümlerde bulunan illüstrasyonlarda bir gelişmenin olup olmadığını incelemek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Tezde, 1806-1909 yılları arasında illüstrasyonu bulunan ve tıp eğitiminde kullanılan matbu anatomi kitaplarına ulaşabilmek için "teşrih, beden, vücûd, vücûd-u beşer, vücûd-ı beşer, anatomi" anahtar kelimeleriyle tarama yapılarak dokuz adet kitaba ulaşılmıştır. Belirlenen tarih aralığında illüstrasyon bulunan "ilk" anatomi kitabı "Mir'âtü'l-Ebdân fî Teşrîh-i A'zâi'l-İnsân (1235/1820)" ile "son" anatomi kitabı "İlm-i Teşrîh-i Tavsifî (1325/1907-1908)" değerlendirmeye alınmıştır. Ele alınan kitaplarda "Hareket Sistemi" ağırlıklı illüstrasyonlar bulunması sebebiyle tez çalışması, hareket sistemi ile sınırlandırılmıştır. Seçilen iki kitaptaki illüstrasyonlar, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile belirlenen kategoriler açısından analiz edilerek karşılaştırmaları yapılmıştır. Bulgular: Tez kapsamında hareket sistemine ait Mir'âtü'l-Ebdân fi Teşrîh-i Azâi'l-İnsân'da 19, İlm-i Teşrîh-i Tavsifî'de ise 84 adet olmak üzere toplam 103 adet illüstrasyon karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İlm-i Teşrîh-i Tavsifî'de yer alan illüstrasyonların anatomik oluşumların gösterilmesi konusunda ideal anatomik yapıya daha uygun oldukları bulunmuştur. Her iki eserde anatomik oluşumların bir rakam veya harf ile gösterildiği, Mir'âtü'l-Ebdân fi Teşrîh-i Azâi'l-İnsân'da daha ayrıntılı açıklamaların olduğu saptanmıştır. Tartışma ve Sonuç: Elde edilen veriler doğrultusunda İlm-i Teşrîh-i Tavsifî'de yer alan illüstrasyonların ideal anatomik yapılarla daha fazla uygunluk gösterdiği saptanmıştır. Sonuç olarak belirlenen tarih aralığında anatomi alanında yaşanan gelişmelerin kitaplarda yer alan illüstrasyonlara da yansıdığı düşünülmektedir.