Günümüze ulaşmayan Bursa Hanları

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FİKRET ALKAN

Danışman: DOĞAN YAVAŞ

Özet:

Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda, ilk başkent olan Bursa, şehircilik imarı konusunda da diğer Osmanlı kentlerine de örnek olmuştur. Bu kapsamda, Bursa’da İslam geleneğine uygun vakıflar inşa edilmiştir. Vakıflara gelir getirmesi amacıyla oluşturulan yapılar arasında hanlar da bulunmaktadır. Hanlar, kuruluş döneminde genellikle iki katlı, açık avlulu, avlunun çevresi dört yönden revaklarla çevrilidir. Kuruldukları dönemden sonra hanların adları çoğunlukla, içinde satılan malın adıyla isimlendirildi. Bursa’daki en ünlü hanlar ise Koza Hanı ve Pirinç Hanı’dır. Kuruluş ve Yükselme Dönemleri boyunca Bursa’da çok sayıda inşa edilen han, vakıfların akarları arasında yer almıştır. Bu hanlar, 17. yüzyıla değin Bursa’nın dünyaca ünlü bir ipek ve ticaret merkezi olmasına katkıda bulunmuşlardır. 17. yüzyıl sonrasında devlet içinde oluşan düzen bozukluğu ekonomiyi de etkilemiştir. 19. yüzyılın özellikle ikinci yarısından itibaren modernleşme çabaları ise hanların etkilerini yitirmelerine neden olmuştur. Bu süreçte şehirde modernleşme adına açılan yeni caddeler ve 1855 depreminin yıkıcı etkileri ile hanların birçoğu kullanım dışı kalmıştır. Bu yüzyıldan sonra ise Bursa’da yer alan şehir içi hanları işlev değiştirerek, vakıflardan bağımsız, konaklama amaçlı ucuz oteller olarak anılmışlardır. Bu çalışmada, günümüze ulaşmayan vakıf hanlarının konumları, işlevleri, tipolojileri, inşa ve yıkılma nedenleri belgelerle açıklanmaya çalışılmıştır.