Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: OLCAY KOCATÜRK
Danışman: BİLAL KEMİKLİ
Özet:İslâm Medeniyeti'ne ait taşıyıcı unsurların başında gelen ilim, Osmanlı şiir anlayışını şekillendiren temel bileşenlerden de biridir. Hattâ bu anlayış açısından şiir ile ilim arasındaki girift bağıntı, sadece birbirini bütünlemek seviyesinde kalmaz; bazı noktalarda ayniyet derecesine vardığı dahi görülebilir. Osmanlıda hemen hemen her âlim bir tarafıyla şair, her şair de bir ölçüde âlimdir. Bunun mahiyetini keşfetmek ve tezahürlerini tespit edebilmek için en uygun örneklerden biri de 16. Yüzyıl şairi ve âlimi Nev'î Efendi'dir. Kimliğinin bu iki yönü arasında ciddi biçimde tedahüller bulunan Nev'î'nin şiirleri, ilmî içerikli eserleriyle birlikte değerlendirildiğinde zengin bir malzeme yekûnu sunar. Özellikle Netâyicü'l-Fünûn adlı eseri onun ilmî birikimini özetlemesi bakımından tam bir hareket noktası olabilecek niteliktedir. Bu tezde denenmeye çalışılan da bir ölçüde bundan ibarettir. Nev'î'nin Dîvân'ında bulunan şiirleri, metinlerarası bir yaklaşımla, Netâyicü'l-Fünûn'da ortaya koyduğu ilmî veriler ve ölçütler üzerinden ele alınmıştır. Çalışmanın eksenini, onun bir âlim olarak söyledikleriyle bir şair olarak terennüm ettikleri arasındaki ilişkiler bütünü oluşturmaktadır. Bu ekseni gerçek bir sabiteler zeminine oturtabilmek için de, her şeyden önce ilim ve şiir kelimelerinin anlam/kavram dünyaları hakkında bir şablon geliştirme yoluna gidilmiştir. Bu çerçeve oluşturma denemesinin sonuçlarına mümkün olduğunca bağlı kalınarak, tezin ilk bölümünde Nev'î'nin kısaca hayatı-eserleriyle birlikte ilim ve şiir telakkisi üzerinde de durulmuştur. Asıl inceleme örneklerinin yer aldığı ikinci bölümde ise, Yazar'ın Netâyicü'l-Fünûn eserindeki kendi bölümlendirmeleri esas alınarak, şiirinden süzülen ilim özlerine yaklaşmaya çalışılmıştır. Son bölüm başlı başına Nev'î'nin henüz hakkı verilememiş kitabı, Netâyicü'l-Fünûn'a ait değerlendirme ve özeti içermektedir.