Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZEYNEP DEMİR KOÇ
Danışman: Selen Durak
Özet:Kentler tarihsel süreçte farklı din ve kültürlere sahip toplumlarca yönetilir. Kentte yaşayan veya kente getirilen nüfus farklı inançlara sahiptir. Demografik yapının değişimine bağlı olarak yerleşim alanlarında da farklılıklar oluşur. Mevcut dini yapılarda kendi ibadetlerini gerçekleştirebilmek için mekânsal olarak değişiklikler yapmışlardır. Trabzon kentinde fetih ve iskân politikasına bağlı olarak Fatih Sultan Mehmet, 1461’de Trabzon’u Osmanlı topraklarına kattıktan sonra hâkimiyeti sağlamak için kentin en büyük kilisesi olan Panagia Chrysocephalos Kilisesi’ni camiye çevirmiştir. Anadolu’dan getirilen aileler kale çevresine ve Ortahisar Mahallesine yerleştirilirken, Hristiyan nüfus sur dışında kalmıştır. Zamanla Hristiyan mahalleleri de değişen demografik yapıyla birlikte Müslüman mahallerine dönüşmüştür. Yeni kurulan mahalleler de ihtiyaç duyulan dini mekanlar inşa edilirken, fetih öncesinde Hristiyan nüfusun yaşadığı mahallelerdeki dini yapılar kilise ya da şapelden camiye çevrilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Trabzon’un Osmanlı hakimiyetine girdikten sonra değişen demografik yapının kent mekânına yansımasını ve Osmanlı Dönemi’nde dini yapıların işlev değişikliğine uğrayarak yeniden kullanımındaki değişiklikleri tespit etmektir. 1461’den sonra 1665 yılına kadar 7 adet kilise camiye çevrilmiştir. Bunlar, Panagia Chrysocephalos Kilisesi (Cami-i Atik, Ortahisar Fatih Cami), St. Eugenios Kilisesi (Cami-i Cedid, Yeni Cuma), Kemerkaya Şapeli (Mescid-i Sarmaşık, Kemerkaya Sarmaşıklı Cami), St. Sophia Kilisesi (Cami-i Ayasofya, Ayasofya Cami), St. Andrea Kilisesi (Molla Siyah Cami), Kindinar Mahallesi Şapeli (Fatih Küçük Cami), St. Philip Kilisesi’dir (Kudrettin Cami). Çalışma kapsamında, tarihi süreçte dini yapıların dönüşüm süreçleri ve yapılan değişiklikler hakkında literatür araştırılması yapılmıştır. Haritalar üzerinden dini yapıların yerleri belirlenip gösterimi yapılmıştır. Trabzon kentinde Hristiyan ve Müslüman nüfusun dini yapılar ve kente yansımaları araştırılmıştır. Belirlenen yapıların ilk yapıldıkları dönemdeki özgün mimarisi (kilise dönemi), değişim sürecindeki (cami dönemi) mimarisi ve günümüzdeki mimarisinin özelliklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Ortaya çıkarılan plan, kesit, cephe değişiklikleri ve diğer var olanlar değişiklikler tespit edilerek çizimlerle ve görsel materyallerle ifade edilmiştir.