Türk vergi sisteminde vergiyi doğuran olayla verginin hazineye intikali arasındaki süreyi kısaltan yöntemlerin değerlendirilmesi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2006

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ESMA EVREN DİLEK

Danışman: ADNAN GERÇEK

Özet:

Vergi alacağı, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın meydana gelmesi veya hukuki durumun tamamlanması ile doğmaktadır. Doğan vergi alacağı vergilendirme sürecini oluşturan tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarından geçerek hazineye intikal etmektedir. Beyan esasına dayalı Türk Vergi Sisteminde kazanç vergileri kazancın elde edildiği yılı izleyen yıl içinde beyan edilip ödenir. Verginin hazineye intikal süresini uzatan bu süreçlerin varlığına bir de enflasyonun olumsuz etkileri eklenince vergi gelirlerinin tahsil süresini kısaltacak yöntemler geliştirilmiştir. Bu amaçla vergi sistemimize, verginin sonradan indirilmek üzere ödeme yapıldığı esnada kesilmesi esasına dayalı kaynakta kesme yöntemi ile içinde bulunulan cari yıl gelirlerinin yıl sonunda hesaplanacak vergisinin bir kısmının önceden tahsilini amaçlayan geçici vergi yöntemi dahil edilmiştir. Kaynakta kesme yönteminde verginin taraflarından mükellef ve vergi idaresinin yanı sıra verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan vergi sorumlusu adı altında bir üçüncü kişi daha vardır. Başta gelir vergisi olmak üzere vergi sistemimizde oldukça yaygın kullanılan, bir vergi tahsil usulü olan kaynakta kesme yönteminde vergi, istihkakların ödenmesi sırasında vergi sorumluları tarafından kesilerek vergi dairesine yatırılır. Bir tür peşin ödeme uygulaması olan geçici vergi yöntemi, daha sonra ödenecek olan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmek üzere üçer aylık cari yıl kazançlarından bir yılda dört dönemde alınan bir vergidir. Her iki yöntemin de uygulama alanının sınırı kanunlarla gerektiği gibi çizilirse vergi gelirlerinin etkin ve verimli şekilde tahsili sağlanabilir. Aksi takdirde bu yöntemlerin yaygın kullanılması devletin elde ettiği gelirleri gerçekten ihtiyaçlar doğrultusunda kullanmadığı inancını taşıyan mükellefi, elde etmediği gelirin vergisini ödediği yönünde olumsuz bir psikolojiye sürükleyebilir.