Bursa'da kadın mimar olmak: Serbest mimarlık pratiğinde kadın mimarların yeri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: EZGİ DEMİR

Danışman: Selen Durak

Özet:

Kadınlar, geçmişten günümüze mimariyi hem ideolojik hem de fonksiyonel olarak etkileyerek yapılı çevrenin oluşumuna katkıda bulunmuşlardır. Toplumların kadına bakış açıları, kadınların toplumsal hayata katılımı, bir meslek icra etmeleri konusundaki yaklaşımlar kültürel olarak farklılıklar içermektedir. Dünya genelinde mimarlık alanında erkeklerin baskın ve söz sahibi olduğu bir çalışma ortamının hakim olduğu görülmektedir. Bu eril yapının baskısı altında çalışmalarını devam ettiren kadınlar, meslek hayatlarında çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır. Batı'da mimarlık meslek alanında kadınların söz sahibi olmaya başlaması mimarlık okullarının yaygınlaşmaya başladığı 19. yüzyılın sonları ile eş zamanlı olsa da mimarlık eğitimi alabilen kadın sayısı çok azdır. Türkiye'de ise kadınların mimarlık meslek alanında aktif olarak görülmesi Sanayi-i Nefise Mektebi'nden Leman Cevat Tomsu ve Münevver Belen Gözeler'in 1934 yılında mezun olması ile başlamıştır. Bu yıllardan itibaren Türk kentlerinin gelişiminde kadınlar da görev almışlardır. Tez çalışmasının amacı, Bursa'nın 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kentsel gelişiminde etkili olan kadın mimarları yapılı çevreye etkileri üzerinden değerlendirmektir. Çalışma kapsamında, Bursa Mimarlar Odası'na kayıtlı olup, 2022 yılında büro tescil belgesi olan, serbest mimarlık pratiği içerisinde 10 yıl ve üzeri deneyime sahip kadın mimarlarla sözlü görüşmeler planlanmıştır. Belirlenen kadın mimarlara açık uçlu sorular yöneltilmiştir. Katılımcılarla yapılan sözlü görüşmeler katılımcıların bilgileri dahilinde kayıt altına alınmıştır. Elde edilen kayıtların dökümü yapıldıktan sonra yazıya aktarılarak, katılımcılara geri gönderilmiş, katılımcıların onayı alınarak düzenlenmiştir. Çalışmanın sonucunda, kadın mimarların mesleki deneyimlerine bağlı olarak geliştirmiş oldukları mimari tasarım yaklaşımları ile mezun oldukları eğitim kurumlarından almış oldukları formasyonun tasarım düşüncelerine yön vermedeki katkısı ortaya konularak, Bursa'nın kentsel ve mimari gelişimine müellifi oldukları projeler ile yaptıkları etki gözlemlenmiştir.