Abbâd b. Süleymân'ın bazı kelâmî görüşleri: Bilgi teorisi, ulûhiyyet ve nübüvvet


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ABDULKERİM İSKENDER SARICA

Danışman: CAĞFER KARADAŞ

Özet:

İslâm düşüncesinin ana sacayaklarından birisi kabul edilen Mu'tezile, kelâm geleneğinin kurucusu olması yönüyle de özel bir önemi haizdir. Mu'tezile'nin sistemleşme öncesi dönemi düşünürlerinden olan Abbâd b. Süleymân es-Saymerî, ortaya koyduğu görüş ve kanaatler itibariyle Mu'tezile içerisinde dikkat çeken bir şahsiyettir. Mu'tezile'nin temel ilkelerini tabiî olarak benimsemekle birlikte, kendine özgü fikir ve tespitleri de söz konusu olup mezhep içerisinde tenzih kaygısı ve bu doğrultudaki yaklaşımların en ileri temsilcilerinden birisi olduğunda şüphe yoktur. Abbâd'ın Mu'tezile'nin sistematik bir yapıya sahip olmasında az da olsa katkısı vardır; buna karşılık görüşlerin henüz tam anlamıyla tebellür etmediği teşekkül döneminde yaşadığı için görüşlerinde yer yer kapalılık ve zahiren çelişkiler görüldüğü de söylenebilecektir. Abbâd, ifade edildiği gibi erken dönemde yaşamasına rağmen ilmî birikimi ile ön plana çıkmaktadır. Eserlerinin günümüze ulaşmaması ve görüşlerinin klasik kaynaklarda dağınık bir biçimde olması, onun düşünce sisteminin bütüncül biçimde ortaya konulmasını zorlaştırdığı gbi muhtemelen bugüne kadar hak ettiği ilgiyi görmemesinin de temel sebebini teşkil etmiştir. Bu çalışmada öncelikli olarak klasik kaynaklar takip edilmiş ve büyük bir yekûn oluşturmayan modern literatür de göz ardı edilmemiş, Abbâd'ın hayatı, bilgi teorisi, ulûhiyyet ve nübüvvet anlayışı derinlenmesine incelenmiş, görüşlerinin temel dayanakları izah edilmeye çalışılmış ve mezhep içerisindeki konumu ortaya konmuştur.