Fransız aydınlanması bağlamında materyalist varlık ve bilgi anlayışı


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ahamadou Sylla

Danışman: KASİM KÜÇÜKALP

Özet:

Fransız materyalistleri 18. yüzyıl felsefesine damga vuran büyük düşünürlerdir. 18. yüzyıl aynı zamanda Fransız materyalizminin altın çağdır. Onlar, felsefe tarihine ve modern batı düşüncesine ve bilimin paradigmasına büyük etki yapmışlardır. Fransız materyalistlerinin yaşadıkları dönemde, Kilise oldukça egemen ve sınırsız yetkilerle donanmış durumdaydı. Kilise'nin temel dogmasına karşıt tüm düşünce yapıtlarının basılmasına ve okunmasına engizisyon tarafından engel olunuyordu. Çoğu aydınlanmacı materyalistlerin eserleri yakılmakta, temsilcileri gözaltına alınmakta idi ve bu durum Fransız ihtilaline kadar şiddetini artarak devam etti. Fransız materyalistleri bazı ortak fikirleri benimsiyorlar ve zaman zaman da farklı fikirleri savunuyorlardı. Onların ortak düşünceleri, "tüm ön yargılardan uzak durmak, farklı düşünceler tolerans göstermek ve bütün kurumların ve düşünürlerin özeleştiri yapmalarını istemek" şeklindeydi. Onlar, eserlerini isimsiz veya takma adlarla yazıyorlar ve fikirlerinin bu şekilde yayılmasına gayret ediyorlardı. Fransız aydınlanma materyalistlerinin birçok eseri günümüze ulaşmıştır ve felsefenin alt disiplini yani siyaset, ahlak, estetik, eğitim ile ilgili özgün düşünceler içermektedir. Fransız aydınlanmacı materyalist filozoflar, varlığın ve bilginin sürekli madde konumunda olacağını, ancak maddeyle açıklanabileceğini, maddeyle inşa edilmeyen herhangi felsefi düşüncesinden bahsedilemeyeceğini dile getirmektedirler. Bu bağlamda, evren, insan ve diğer herhangi canlı ve cansız varlıklar, atom veya moleküler düzleminden, makro veya kütle düzlemine kadar her şey birer madde parçaları taşımaktadır. Tüm var olanların fonksiyonları, yasa ve hareketlik bilimiyle incelenebilmektedir. Bilgi ise, ancak duyum ve doğuştanlıktan arındırılmış bir zihin aracılıyla elde edilir ve söz konusu olan bilgi, aynı şekilde deneyim ve gözlem araçlarıyla doğrulanıp temellendirilmektedir. Bilgin amacı ve gayesi, refah ve mutluluktan başka bir şey olarak görülmemektedir. Bu çalışmada Fransız materyalistlerinin varlık ve bilgi anlayışları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bunu gerçekleştirmek için bazı Fransız aydınlanmacı materyalist filozofların, (La Mettrie, Diderot, Helvétius, D'Holbach) çalışmaları incelenmiştir.