Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: IŞIN ULAŞ ERTUĞRUL YILMAZER
Danışman: MEHMET TAHİR BAŞTAYMAZ
Özet:Rekabetin çimento sektörü örneği üzerinden incelenmesi, çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Çalışmada rekabetin analizi iki düzey üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bunlardan ilki sermaye birikimi sürecinin üretim, dolaşım ve artı değerin değerlendirilmesi süreçlerindeki rekabettir. İkinci düzey ise toplam toplumsal sermaye birikimi sürecinde açığa çıkmaktadır. Sonuç olarak, iki düzeyde de açığa çıkan rekabet, yaratılan toplam değerin bölüşüm sürecini de belirlemektedir. Türk çimento sektörü, birikim sürecinde açığa rekabet ve sürece bilinçli devlet müdahaleleriyle merkezileşme eğiliminin oldukça güçlü olduğu bir sektördür. Sektörde faaliyet gösteren sermayeler ölçek bakımından heterojen bir görünümde de olsa, bölgesel düzeyde birbirlerine yakın bir bileşimle üretim yapmaktadırlar. Dolayısıyla, çimentonun dolaşıma girebildiği mekânsal alan dikkate alındığında, sektörde ortalama bir bileşimin varlığından söz edilebilmektedir. Bu süreçte rekabet, bölgesel düzeyde sermayeler arasında genel kar oranın eşitlenmesine doğru bir eğilim yaratmaktadır. Sermayeler arasında bölgesel fiyat anlaşmaları ve pazar paylaşımları gibi pratikler, bu eğilimin varlığını işaret etmektedir. Dolayısıyla sektörde, ortalama bileşim düzeyinde yakın/aynı biçimde üretim yapamayan sermayeler, pazardan silinmekte ve diğerleri tarafından ele geçirilmektedir. Bugün, sektörde oligopolistik bir yapının varlığından ve bu yapının korunabildiğinden söz edilebilmektedir. Bu yapının korunabilmesi ve yeniden üretilebilmesi, hem sermayenin kendi içindeki rekabet süreci ve devletin bu sürece müdahaleleri, hem de sektörde yaratılan toplam değerin emek ve sermaye arasında gerçekleşen bölüşümüyle sağlanmaktadır. Sermaye açısından, özellikle kriz zamanları uygulanan düşük ücret ve esnek istihdam politikaları, hem birikim sürecini hem de toplam değerin bölüşüm sürecini belirleyen temel mekanizmalardır. Özetle, bu çalışmanın odak noktasını, sermaye birikiminin aşamalarında ve toplam yaratılan değerin bölüşümünde açığa çıkan rekabet süreci oluşturmaktadır. Rekabet, sermaye birikimi mekanizmasıyla harekete geçmekte ve sektörde merkezileşme eğilimini tetiklemektedir. Dolayısıyla bu çalışmada, sermayenin hem kendi içindeki, hem de farklı sermayelerle arasındaki rekabetin, bölüşüm sürecinin emeğin aleyhine gelişmesine kaynaklık ettiği savunulmaktadır.