Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2004
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CÜNEY MEHMET ŞİMŞEK
Danışman: İSMAİL GÜLER
Özet:Bu çalışmada, Ziyauddîn İbnu'1-Eşîr (ö. 1234) ve Edebî Tenkitçiliği edebî tenkit kurallarına göre ele alıp teorik açıdan ele alınıp incelendi. İbnu'I-Eşîr'in hayatı öncelikli olarak tarihi kaynaklara ve kendi yazdıklarına dayanılarak araştırıldı ve Edebî Tenkitçiliğinin önemli yönleri diğer kaynaklarla da karşılaştırmak suretiyle irdelendi. Araştırmayla ilgili veriler, dokümantasyon metoduyla biraraya getirildi. Müellif, tarihsel olarak islam dünyasının büyük sosyal ve siyasal sorunlarla yüzyüze kaldığı Abbasilerin dördüncü döneminde yaşadı. Söz konusu problemlere rağmen o, kültürel ve bilimsel gelişmelerle göze çarpan Eyyûbî hükümdarlığı sınırları içinde doğup büyüdü. Geniş kültürü, 3-4 dile aşinalığı, Eyyûbî sultanlarına vezirlik ve kâtiplik görevlerinde bulunmasıyla birlikte, ilgi alanlarının genişliği müellifin çok yönlü bir kişiliğe sahip olduğunu göstermektedir. Diğer yandan, yaşadığı dönem, Arap Edebî Tenkitçiliğinin sistematik hale gelmesinden bir önceki aşamadır. İbnu'I-Eşîr'in Kelimenin fesahati ve fonetiğiyle ilgili görüşleri, Arap Edebî Tenkitçiliğini büyük ölçüde etkilemiştir. Arap belagat ilminin bir kısmını oluşturan Meânî ilminde ele alman bazı konularda, kimi sınıflandırma farklılıklarıyla birlikte büyük ölçüde önceki bilginlere tabi olmuştur. Onun Beyan ilmine ciddi bir katkısı görünmemekte ve bazı konularını da birbiriyle karıştırdığı gözlemlenmektedir. Eserlerinde Bedi' ilmine müstakil bir başlık açmayarak bu ilmin konularına manevî ve lafzî sanatlar adı altında değinmektedir. Edebî Tenkitçilikte serikat (intihal) konusuna katkısı, nesh maddesinin alt başlıklarının belirlenmesiyle sınırlı olmuştur. Bununla birlikte serikatla ilgili fikirleriyle sonraki belagat çil an etkilemiştir. Ayrıca bedi' ilminin bir konusu olarak kabul edilen 'istidrac' sanatını keşfetmiştir.