Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ, ARKEOLOJİ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ferdi Alataş
Danışman: İbrahim Hakan Mert
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Bu çalışmanın konusunu, 2008 – 2011 yılları arasında yapılan yüzey araştırması ve kazı çalışmaları esnasında "Doğu Nekropol Bazilikası"nın yaklaşık 15 m kuzeyinde ulaşılan şapel oluşturmaktadır. Şapel, Priene Kenti'nin doğu kapısından başlayarak, antik yol üzerinden doğuya doğru yaklaşık 60 m, antik yoldan ise yaklaşık 50 m kuzeyde bulunmaktadır. Şapel ile doğu kapısı arasındaki mesafe yaklaşık 78 m iken, batısında bulunan sur duvarına yaklaşık 30 m uzaklıktadır. Topografya engebeli olduğundan dolayı, burada ifade edilen mesafeler kuş uçuşu uzaklığı belirtmektedir. Şapel, nekropol alanında oldukça yüksek denilebilecek bir noktaya konumlandırılmıştır. Kuzeyde ve batıda ana kayaya yaslanan şapel, 7,20x22,80 m ebatlarına sahip olup, elde edilen buluntuların incelenmesi neticesinde İ.S. 4. yüzyılın sonu 5. yüzyılın birinci yarısına tarihlendirilmektedir. Yapı, Helenistik ve Roma Dönemi'ne ait mezarların üzerine inşa edilmiştir. Tahrip edilmemiş mezarlar, dönem insanının kendisinden önce yaşayan ve farklı bir dine mensup olanlara saygısını ve aynı zamanda yapının temellerini sağlam bir zemine oturtarak mimari bilgisini yansıtmaktadır. Duvar kalınlığı yer yer farklılık gösteren yapının iç ve dış cephelerinde ana kayadan yontulmuş daha düzgün kesme taşlar kullanılırken, duvarın ortası irili – ufaklı biçimsiz taşlar ile doldurulmuş ve bol harç kullanılarak birbirine bağlanmıştır. Şapelin iç cephelerinin tamamında fresklere rastlanılmıştır. Ayrıca iç cephede 3 – 4 kat fresko olduğu anlaşılmaktadır. Apsis zemininde opus tesselatum tekniği ile beyaz ve mavi tonlarının kullanıldığı mozaik yer almaktadır. Malzeme olarak ana kayadan kesilen taşlar kullanılmıştır. Şapelin kuzeyinde, iskeleti bütün halde iki adet mezara ulaşılmıştır. Kadın oldukları anlaşılan mezarlardan 1 adet metal küpe çıkarılmıştır. Bu mezar, Priene Doğu Nekropolü'nde iskeletine tüm bir şekilde ulaşılan ilk Bizans Dönemi mezarı olması açısından ayrıca önem arz etmektedir. Uzun süre kullanıldığı anlaşılan şapelin buluntuları arasında mezar stelleri, ağırlık, şakül, figürin başı, bronz ve metal küpe, unguentarium, sikke, pişirme kapları, amphoralar, tabaklar, bronz, metal ve cam objeler yer almaktadır. Sonuç olarak; Priene Doğu Nekropolü'nde yer alan şapel tek nefli ve dikdörtgen planda inşa edilmiştir. Yüksek bir terasa konumlandırılan şapelin kuzeyini ve batısını ana kaya oluştururken güneyi ve doğusu Menderes Ovası'na bakmaktadır. Konumu, mimari özellikleri, duvar resimleri, döşeme mozaikleri, mezar yapıları ve buluntularıyla birlikte değerlendirildiğinde Priene'nin Hristiyanlık dönemini anlamak adına öne çıkan önemli ibadethanelerinden bir tanesidir. Anahtar Sözcükler: Priene, Erken Hristiyanlık, Bizans, nekropol, kilise, martyrium, şapel,