Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Oya Girişgin
Danışman: ŞEVKİ ZİYA COŞKUN
Özet:Bitki ekstratları paraziter enfeksiyonların tedavisi açısından önemli potansiyele sahiptirler. Naftakinonlar ve artemisinin veteriner ve tıp hekimliğinde kan parazitlerine karşı kullanılan bitkisel orijinli moleküllerdir. Ülkemizin birçok bölgesinde doğal olarak yetişen Arnebia densiflora (A.densiflora) içerdiği naftakinonlar nedeni ile, ve Artemisia annua (A.annua) içerdiği artemisinin nedeni ile tıbbi öneme haiz bitkilerdir. Bu çalışmada söz konusu bitkilerden elde edilen ekstratların Theileria annulata (T.annulata) schizontları ile enfekte Peripheral Blood Mononuclear (PBM) hücrelere karşı etkinlikleri araştırılmıştır. Bu amaçla, Eskişehir yöresinden toplanan A.densiflora bitkisinin kökleri, Bursa yöresinden toplanan A.annua bitkisinin topraküstü kısımları açık havada ve gölgede kurutulmuş, mekanik olarak parçalanmıştır. A.densiflora’nın n-hekzan ekstresi, A.annua’nın petrol eteri ve metanol ekstreleri çıkarılmıştır. A.annua ekstrelerinin içerdikleri Artemisinin miktarını belirlemek amacı ile Gas Chromatographic analizleri yapılmıştır. Ekstrelerin çözdürülmesinde 8 µl/0.5 ml medium konsantrasyonunda Dimethylsulfoksit (DMSO) kullanılmıştır. Sağlıklı ve enfekte PBM hücrelerinin kültivasyonu RPMI 1640 besi yeri ile sağlanmıştır. Hücreler denemelerin yapılacağı kuyucuklara 0.5 ml medium içinde 2x106 adet bulunacak şekilde dağıtılmışlardır. A.densiflora 125, 62.5, 15.625, 7.8125, 3.9062 µg/ml konsantrasyonlarda, A.annua 125, 62.5, 31.25, 15.625, 7.8125, 3.9062, 1.9531 µg/ml konsantrasyonlarda PBM hücreleri üzerinde denenmiştir. Kontrol grubu olarak ayrılan kuyucuklara sadece medium ilave edilmiştir. Canlı ve ölü hücrelerin ayrımı denemenin 24 ve 48. saatlerinde örnek hücreleri Trypan blue ile boyayarak yapılmıştır. Deneme grupları ile kontroller arasındaki farkların istatistiki analizleri için Mann Whitney U Test uygulanmış, p<0.05 ve üstü değerler anlamlı kabul edilmiştir. A.densiflora bitkisinde 90.5 g drogdan 4.12 g ekstre, A.annua bitkisinde 100 g drogdan petrol eteri ile 2.28 g, metanol ile 5.56 g ekstre elde edilmiştir. A.annua metanol ekstresinde 1.14 ± 0.07 mg/ 100 g, petrol eteri ekstresinde 4.54 ± 0.10 mg/100g düzeylerinde Artemisinin varlığı tespit edilmiştir. A.densiflora ekstresinin denenen tüm konsantrasyonlarda hem sağlıklı hem enfekte hücreleri kontrol gruplarındakilere kıyasla anlamlı düzeylerde (p<0.05) öldürdüğü gözlenmiştir. A.annua metanol ekstresinin sağlıklı hücreler üzerinde hiçbir olumsuz etkisi olmamış, enfekte hücreler üzerindeki etkisi ise yetersiz düzeyde olmasına rağmen sadece 125 µg/ml konsantrasyonda gözlenmiştir. A.annua petrol eteri ekstresi sağlıklı hücreler üzerinde olumsuz etki göstermemiş, enfekte hücreleri ise denemenin 24. saati itibarı ile 15.625 µg/ml ve üstü konsantrasyonlarda anlamlı düzeylerde (p<0.05) öldürmüştür. Denemenin 48. saatinde 62.5 µg/ml konsantrasyonda tüm enfekte hücreler ölmüştür. Sonuç olarak A.annua petrol eteri ekstresinin 15.625-62.5 µg/ml konsantrasyonlarda sağlıklı hücrelere zarar vermeden T.annulata schizontu ile enfekte PBM hücrelerini in vitro ortamda etkili şekilde yok ettiği ortaya konmuş, ekstrenin hastalar üzerinde denenmesi gerektiği kanısına varılmıştır.