Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Özgür Sarı
Danışman: SONGÜL SONAL
Özet:Halk tıbbı ya da Anadolu tıbbı adı ile özdeşleşen fitoterapiye ilişkin ilk belgeler milattan önceki tarihe uzanmaktadır. Sanayi devrimi ile birlikte temel fen bilimleri alanındaki öncü gelişmelerle ilaç sanayi önem kazanmış olsa da, tamamlayıcı tıp insanoğlunun vazgeçemediği tedavi şekli olarak kalmaya devam etmiştir. Son yıllarda halkın, tıbbi bitki kullanımına olan ilgisi popüler hale gelmiş ve akademik çalışmalar da ivme kazanmıştır. Halk nezdinde artan ilginin sebebi "zararsızlık" algısıdır. Oysa, her tıbbi bitkinin biyokimyasında yararlı bileşiklerle birlikte toksik metabolitleri mevcuttur. Bitki biyokimyası incelendiğinde temel bileşiklerle birlikte, ara ürün olarak alkoloidler, flavonoidler, glikozitler, tanenler; glikoalkoloidler, antiaminik maddeler, tanımlanmış veya tanımlanmamış ara ürünleri olan toksik etkileri görülen fotosensitizan maddeler bulunur. Fotosensitizan maddeler deriyle temas veya sistemik olarak alındığında insan ve hayvanlarda güneş ışığı etkisiyle; morfolojik (deri döküntüleri vb.) ve fizyolojik (karaciğer yetmezliği vb.) istenmeyen yan etkilere neden olur. Bu çalışmada Bursa ilinde; Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer ilçesinde aktarlarda satılan tıbbi bitkilerden fotosensitiv etkili olanların belirlenmesi amaçlandı. Üç ilçede toplam 52 adet aktar ve tıbbi bitki satış noktasında, 560 kişi ile yapılan görüşmeler sonucu tıbbi bitkilerin; satın alınma tercih yerleri, istenmeyen etkilerinin bilinirliği, tüketim miktarları ve tüketim alışkanlıkları belirlenerek, en çok tercih edilip tüketilen fotosensitiv etkili olanlar tespit edildi. Aktarlar ve Baharatçılar Odası Genel Başkanlığı verilerine göre Bursa'da en çok satılan tıbbi bitki Zingiber officinale (Zencefil) olmasına rağmen, tez kapsamında saha çalışmasında Hypericum perforatum (Sarı kantaron) bitkisinin tercih edildiği, ayrıca hem satış temsilcilerinin hem de tüketicinin tıbbi bitkilerin yan etkileri hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadığı yönünde öntez çalışmamızda yerini almıştır.