Kur’ân’da “savm” kavramı

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Sümeyye Dinç

Danışman: MUSTAFA BİLGİN

Özet:

Savm lafzı temelde ‘ yemek yeme, içme, konuşma ya da yürüme türünden bir fiili yapmaktan kendini tutmak, geri durmak’ anlamındadır. Bununla birlikte sözlüklerde “Atın durduğu ya da ayakta durduğu yer”, “güneşin, gündüzün ortasında gelmiş olduğu tepe noktası”, “ölümü tatmak”, “devekuşunun necisi”, “susuz kır” gibi anlamlara gelmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’de ise “savm” lafzı genelde ibadet olan “oruç” anlamında, bir yerde ise Hz. Meryem kıssasında “sükût orucu” anlamında kullanılmıştır. Ramazan orucu, hicretin ikinci yılı farz kılınmış olup varlığı çok öncesine dayanan kadîm bir ibadettir. Hz. Âdem ile başlayan bu ibadetin bütün semâvî dinlerde varlığı bilinmektedir. Bu ibadetin semâvî dinlerdeki mevcûdiyeti ve İslam’ın beş şartından biri olması sebebi ile klasik eserlerde yerini almış ve hakkında muhtelif eserler yazılmıştır. İki bölümden oluşan bu çalışmamızın birinci bölümünde sözlük anlamı, Din bilimlerinde ve Temel İslam bilimlerinde “savm” kavramı ele alınmıştır. İkinci bölümde ise Kur’ân âyetleri ışığında günümüzde tartışma konusu olan hilalin görülmesi, imsak vaktinin belirlenmesi ve pratik hayata yönelik olarak mukabele, fitre, fidye, ıskât-ı savm ve sahur gibi kavramlar ele alınmıştır. Özetle bu çalışmada “oruç ibadeti” Din Bilimleri; Dinler Tarihi, Din Felsefesi, Din Psikolojisi, Din Sosyolojisi, Din Eğitimi ve Temel İslam Bilimleri; Tefsir, Hadîs, Fıkıh, Kelam ve Mezhepler Tarihi, Tasavvuf alanlarında ele alınıp incelenmiştir.