Matematik öğretmenlerinin aday öğretmenken ve meslek hayatları esnasında dokümantal oluşum süreçlerinin incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Burcu Işık Sarıoğlu

Danışman: MENEKŞE SEDEN TAPAN BROUTIN

Özet:

Geçmişten günümüze eğitim sisteminde öğretmenin öğrenme ortamındaki rolü değişse de eğitimin önemli faktörlerinden biri olduğu değişmez bir gerçektir ve öğretmenin gerçekleştirmesi gereken birçok görev bulunmaktadır. Günümüzde öğretmenlerden beklenen görevlerden biri de matematiksel, bilimsel, teknolojik ve dijital yetkinliklere sahip bireyler yetiştirmeleridir. İstenilen yeterliliklere sahip bireyler yetiştirmek için öğretmenlerin bu ihtiyaca cevap verebilecek öğrenme ortamları düzenlemeleri gerekmektedir. Öğretmenler bu tip öğrenme ortamlarını düzenlerken; ders kitabı, herhangi bir yazılım, öğrencilerden aldığı geri dönütler, meslektaşlarıyla yaptığı tartışmalar gibi birçok farklı kaynaktan yararlanmaktadır.Bir matematik öğretmeni için öğrenme ortamı hazırlarken kullanacağı kaynakları seçmek, üniversite eğitimi ile başlar ve mesleği boyunca devam eder. Bu çalışmada matematik öğretmenlerinin hem uygulamalı eğitim döneminde hem de mesleğe başladıklarında, ders hazırlığı sürecinde ve ders işlenişi esnasında kullandığı araç-gereç, materyal, kitap gibi bu süreçte kullanılan her türlü kaynak ve öğretmenlerin bu kaynakları tercih etme sebepleri araştırılmıştır. Araştırmada teorik çerçeve olarak, öğretmenler ve kaynaklar arasındaki etkileşimler ile öğretmenlerin mesleki gelişimlerini etki eden faktörleri temel alan didaktiğe dokümantal yaklaşım kullanılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın amacı; öğretmenlerin, eğitim fakültesi son sınıfta uygulamalı eğitimleri esnasında ve meslek hayatına atılıp öğretmenlikleri esnasında oluşturdukları dokümantal oluşum süreçleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaktır. Araştırmanın amacı doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veriler didaktiğe dokümantal yaklaşıma uygun olarak “Yansıtıcı İnceleme” veri toplama yöntemi ile toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinde ölçüt örnekleme metoduna göre belirlenen iki ilköğretim matematik öğretmenidir. Örneklem belirlenirken kullanılan ölçütler ise; (1) öğretmenlerin uygulamalı eğitim dönemindeki araştırma sürecine katılmış olması (2) öğretmenin kendini açık bir şekilde ifade etmesi (3) öğretmenlerin meslek hayatına başlamış olması, (4) öğretmenlerin araştırmaya katılmaya gönüllü olmasıdır. Araştırmanın katılımcıları, uygulamalı eğitimlerini devlet okulunda tamamlamalarına rağmen meslek hayatına, biri devlet okulunda diğeri ise özel okulda başlamıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizine tabi tutulmuş ve her bir öğretmen için uygulamalı eğitim dönemindeki ve meslek hayatındaki dokümantal oluşum süreçleri arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur. Yapılan içerik analizinde öğretmenlerin dokümantal oluşum süreçlerine etki eden üç ana kategori belirlenmiştir: (1) Üniversite eğitimine ait kaynaklar, (2) mesleki deneyimlereait kaynaklar, (3) kendi öğrencilik yıllarındaki kişisel çıkarımlarına yönelik kaynaklar. Araştırmada ortaya çıkan bu üç ana kategoriye ait alt kategorilerin kendi arasındaki ve birbirleri ile olan ilişkileri tartışılmıştır.