Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Feyyaz Kaya
Danışman: HASAN BATMAZ
Özet:D vitamininin kalsiyum ve fosfor metabolizması üzerine etkisinin yanında son yıllarda immun sisteme ve yangısal-enfeksiyöz hastalıkları önlemede olumlu etkileri olduğu ileri sürülmektedir. Bu çalışmada doğumdan 24 saat sonra D3 vitamini uygulanan ineklerde, uygulamanın kalsiyum, fosfor metabolizması üzerine etkisi ile birlikte karbonhidrat ve yağ metabolizması, yangısal parametrelere, karaciğer aktivite indeksi (LAI) ve karaciğer fonksiyon indeksi (LFI) üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada yüksek süt verimli 20 Holştayn multiparaous inek kullanıldı. İneklerin 10 adetine doğumdan 24 saat sonra 5 milyon U D3 vitamini (im, 5 ml) uygulandı. Kontrol grubundakilere aynı zamanda izotonik sodyum klorür (5 ml, im) yapıldı. Bütün ineklerden doğumdan sonra 1. (enjeksiyon öncesi), 3., 7., 14. ve 28 günlerde antikoagülansız tüplere kan alındı ve serumları -20 °C'da depolandı. Kan serumlarında kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum, D ve A vitamini, parathormon, NEFA, BHBA, kolesterol, trigliserid, albumin, total protein, haptoglobin, serum amiloid A, seruloplazmin, AST, GGT ve total bilirubin düzeyleri ölçüldü. Her iki gruptaki ineklerin LAI ve LFI değerleri hesaplandı. Çalışmada subklinik hipokalsemi (SCH) oranı deney süresi boyunca deney grubunda %32, kontrol grubunda ise %34 olarak hesaplanırken, tüm ineklerde ilk 14 gün içinde %41.25 olarak bulunmuştur. D vitamini grubunda SCH 3.günden sonra bir inekte, kontrol grubunda beş inekte görülmüştür. Deney grubunda D vitamini düzeyi kontrol grubuna göre 7.günden itibaren anlamlı olarak yükselmiştir (P<0,05). NEFA düzeyi >0,700 mEq/L 3, 7 ve 14.günlerde D vitamini grubunda 2 inekte 3 kez, kontrol grubunda 6 inekte 14 kez tespit edilmiştir. Haptoglobin, serum amiloid A ve seruloplazmin düzeylerinde gruplar arasında önemli bir farklılık görülmezken, serum amiloid A yalnız 3.günde deney grubunda daha yüksek bulunmuştur (P<0,05). D vitaminin kalsiyum (P<0,05), A vitamini (P<0,01) ile pozitif ve NEFA (P<0,01) ile negatif korelasyonu bulunmuştur. Ayrıca kalsiyum ile NEFA, haptoglobin ve serum amiloid A ile negatif olmak üzere, A vitamini (P<0,01), total kolesterol ve total protein (P<0,05) arasında korelasyon gözlenmiştir. LAI ile LFI arasında önemli pozitif korelasyon (P<0,01) olmasına rağmen; LFI, deney grubunda biraz daha iyi sonuç vermiştir. Sonuç olarak; ineklerde doğumdan sonraki 24. saatte uygulanan D3 vitaminin SCH'yi 3. günde geçici olarak artırmasına rağmen, özellikle ilk 14 günde önlediği gözlenmiştir. Yine D vitaminin postpartum NEFA düzeyleri üzerine olumlu etki yaptığı ve yangısal yanıtta önemli bir değişiklik oluşturmadığı ileri sürülebilir. Diğer yandan D vitamini uygulamasının LAI üzerine etkisi gözlenmezken, LFI üzerine kısmi olumlu etkisi olduğu kanısına varılmıştır.