Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Yetiştirme Ve Islahı Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YEŞİM DOYĞACI
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Gülsüm Ebru Özer Uyar
Eş Danışman: Arif Atak
Özet:
Ülkemiz asmanın gen merkezi olup, eski ve köklü bir bağcılık kültürüne sahiptir. Dünya
da bağcılığı kısıtlayan verim ve kalite kayıplarına neden olan en önemli hastalık
etmenleri arasında; mildiyö (Plasmopara viticola) ve külleme (Erysiphe necator syn.
Uncinula necator ) yer almaktadır. Çekirdeksizlik üzümde aranan en önemli kalite
kriterlerinden birisidir.
Bu çalışmada ‘Asma Genetik Kaynaklarının Karşılıklı Değerlendirilmesi ve Sofralık
Üzüm Islahı’ isimli Güney Kore ve Türkiye İkili İşbirliği projesi kapsamında 2019
yılında gerçekleştirilen melezleme çalışmalarından elde edilen F 1 melez üzüm
genotipleri kullanılmıştır. Çalışma; F 1 melez üzüm genotiplerinin külleme (Uncinula
necator) ve mildiyö (Plasmopara viticola) hastalıklarına dayanıklıklarının skorlanması
ve çekirdeksiz genotiplerin markör destekli seleksiyon (MDS) ile belirlenmesi olmak
üzere iki ana aşamadan oluşmuştur.
Külleme ve mildiyö hastalıklarına karşı melez genotiplerin dayanıklılık seviyelerini
belirlemek amacıyla her bir fidandan olgunluğa erişmiş rastgele seçilen dört- beş yaprak
üzerinde, enfeksiyonların kaplama alanı baz alınarak Descriptors for Grapevine (Vitis
spp.) (OIV-452, 455 ve 456)’ e göre tüm yaprak alanında gözlemlenen hastalık
lezyonlarının yüzdesine göre belirlenmiştir. Toplamda 475 adet melez üzüm genotipi
skorlanmış ve 31 adet genotip hem külleme hem de mildiyö hastalığına karşı çok
dayanıklı olarak tespit edilmiştir.
Markör destekli seleksiyon ile çekirdeksiz melez genotiplerin belirlenmesi için
5U_VviAGL11 isimli SSR markörü kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda 351 genotip
arasından potansiyel çekirdeksiz 136 adet birey tespit edilmiştir.Toplamda 136
potansiyel çekirdeksiz melez üzüm genotipinin 77 adedi hem külleme hem de mildiyö
hastalığına çok dayanıklı ya da dayanıklı olarak belirlenmiştir. Belirlenen 77 adet melez
genotip gelecekteki ıslah çalışmalarında külleme ve mildiyöye dayanıklı yeni çeşitlerin
ülke bağcılığına kazandırılması amacıyla kullanılacaktır.