Şirketlerde vergi riski yönetimi: Türk vergi sistemi açısından bir değerlendirme


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FERİDE BAKAR TÜREGÜN

Danışman: ADNAN GERÇEK

Özet:

Yaşamda her alanda görülen belirsizlikler riskleri ortaya çıkarmakta, belirlenen riskler ise bunların yönetilmesini zorunlu kılmaktadır. Vergileme alanında da karmaşık mevzuat, değişiklikler, yorum farklılıkları, uluslararası gelişmeler gibi çeşitli sebeplerle belirsizlikler oluşmaktadır. Vergi riski; istenmeyen vergi sonuçları, finansal kontrol ve raporlamadaki zayıflıklar olarak tanımlanır. Literatürde vergi riski temelde iki ana kategoriyi içeren yedi alt kategoriye ayrılmaktadır. Özel risk alanları işlemsel, operasyonel, uyum ve finansal raporlama; genel risk alanları ise portföy, yönetim ve itibari risklerden oluşur. Vergi riski şirket içi ve dışında birçok faktörden etkilenmektedir. Ülke uygulamalarında hem vergi idareleri hem de şirketler tarafından vergiyle ilgili risk yönetiminin giderek önem kazandığı görülmektedir. Vergi idarelerinin özellikle büyük şirketleri risk yönetimi konusunda teşvik edici politikalar uyguladıkları belirlenmiştir. Türkiye'de vergi riski ve yönetimi algısı üzerine bir değerlendirme yapmak için uluslararası ölçekler yardımıyla hazırlanan sorular kullanılmıştır. Hazırlanan anket, Türkiye'de farklı illerde bulunan şirketlerin mali işlerden sorumlu 400 yöneticisine uygulanmıştır. Sonuçlar SPSS 22.0 paket programı ile analize tabi tutulmuştur. Anket sonuçlarına göre en fazla vergi riski görülen alan "katma değer vergisi" ve vergi riskine sebep olan en önemli faktör ise "belgelendirme eksiklikleri" olarak tespit edilmiştir. En önemli vergi riski alanı itibari risk ve yönetim riski olarak bulunmuştur. Vergi planlaması yapan şirketlerin yapmayanlara göre, yurtdışı iştirakleri olan şirketlerin olmayanlara göre, kurumsal risk yönetimi uygulayan şirketlerin uygulamayanlara göre vergi riski yönetimine uygunlukta daha iyi performans gösterdiği belirlenmiştir. Bu durum şirketlerin alanlara göre vergi riski algılarını da etkilemektedir. Türkiye'de ortaya çıkan vergi risklerini yönetmek için "vergi kontrol çerçevesi" kullanılmalıdır. Ayrıca denetim programları ve risk değerlendirme süreçleri vergi riski yönetiminde yardımcı olacaktır.