Kur'ân'da "Arş" Kavramı

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Temel İslam Bilimleri, Tefsir, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Harun KOCABAY

Danışman: Ömer Faruk Bilgin

Özet:

İnsanların yeryüzünde ürettiği sosyo-kültürel havza içerisinde "Arş" gibi zamanla belli anlamlar kazanmış ve duyularla kesişen sözcük ve kavramları, gözle görülemeyen ve zihnen tasavvur edilemeyen gaybî konuların insanlara bildirilmesinde birer kod olarak kullanan Kur'ân, söz konusu kavramlarla en başta ilâhî bir gücün ve dünya ötesi bir hayatın varlığını zihinlere yerleştirmiş ve bununla birlikte hayatın anlamına dair en temel prensipleri oluşturmayı amaçlamıştır. "Arş" ve Allah Teâlâ'nın ona istivâ etmiş olması, teşbîh ve tecsîmi çağrıştırması sebebiyle ulemânın tarih boyunca izahında zorlandığı meselelerden biri olmuştur. Her ne kadar Kur'ân'ın amacı, antropomorfik ifadeleri birer araç olarak kullanmak olsa da bu ifadeler bazı mezheplerce hakîkat olarak algılanmış, Allah Teâlâ'nın beşerî hallere benzer bir şekilde Arş'ın üzerinde oturduğu ve orada mekân edindiği söylenmiştir. Bundan dolayı hicrî ikinci ve üçüncü asırlarda itikâdî fırkaların ortaya çıkmasıyla birlikte konu üzerinde tartışmalar çıkmış ve konuyla alakalı kitaplar kaleme alınarak mesele açıklanmaya çalışılmıştır. Selef âlimleri, Arş'ın "taht" (serîr) mânasına geldiğini söyleyerek âyet ve hadislerdeki ifadeleri yorumlamazlarken, sonraki dönemlerde çeşitli yorumlar yapılmış ve Allah'ın hiçbir şeye benzemediğine dair vârid olan nasslardan hareketle, Arş ile anlatılmak istenenin ilâhî saltanat ve hâkimiyet olduğu söylenmiştir.