Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUHAMMADULLAH HAJI MOH NASEEM
Danışman: HATİCE ŞAHİN
Özet:Türk dili, geçmişten bugüne, çeşitli dil içi nedenlerin yanı sıra, bazı tarihî ve siyasi sebeplerle de birbirinden farklı lehçelere ayrılmıştır. Bu lehçeler bulundukları gruplara göre bazı yönlerden birbirleriyle benzerlik gösterirken bazı yönlerden de birbirlerinden ayrılmaktadırlar. Türk dilleri ailesinin Orta Asya grubuna mensup olan Çağatay Türkçesi, Karahanlı veya Hâkâniye ve Harezm edebî dillerinin devamı olarak Timurlular idaresi altında gelişen, özellikle Ali Şîr Nevâyî'nin eserlerinde klasik şeklini alan, 15. yüzyıl başından 20. yüzyılın başına kadar kullanılan Orta Asya edebî Türk dilidir. Çağdaş Türk lehçeleri arasında Özbek ve Yeni Uygur Türkçeleri, ona en yakın olan yazı diller olarak kabul edilmektedir. Söz konusu lehçelerin arasında benzerlikleri olduğu gibi bazı farklılıkları da bulunmaktadır. Yirminci yüzyılın başına kadar aynı yazı dilini kullanan Doğu Türklüğün bugünkü iki temsilcisinin kullandığı yazı dilleri birbirinden gösterildiği kadar farklı olmamalı düşüncesinden yola çıkarak Çağatay, Özbek ve Yeni Uygur Türkçelerinde, basit ve birleşik kipler içerisinde kişi, olumsuzluk, zaman ve soru ifade eden ekler ile işlev ve yapıları değerlendirilmiştir. Çalışmamız, giriş ve incelemenin temelini teşkil eden dört bölümden oluşmaktadır. Çalışmamızın giriş bölümü, incelenen Çağatay, Özbek ve Yeni Uygur Türkçelerinin genel özelliklerin özetleyen Çağatay, "Özbek ve Yeni Uygur Türkçelerine Genel Bir Bakış" başlığı ile başlamaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, Çağatay Türkçesinin fiil işletimi; ikinci bölümde Özbek Türkçesinin fiil işletimi; üçüncü bölümde, Yeni Uygur Türkçesinin fiil işletimi ele alınmıştır. Dördüncü bölümde ise, Çağatay, Özbek ve Yeni Uygur Türkçeleri, fiil işletimi bakımından mukayese edilerek elde edilen sonuçlar değerlendirmeye alınmıştır.