İktiadi psikoloji: Teori ve ihracatçı müteşebbis karar profili üzerinde bir uygulama


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MÜSLÜM BASILGAN

Danışman: EMİN ERTÜRK

Özet:

Geleneksel iktisat teorisi bir “iktisadi insan” varsayımı yapmıştır. Üstelik bu insanın karar vermek için gerekli tüm bilgilere ulaştığı, iyi düzenlenmiş ve sabit bir tercih sistemine sahip olduğu, hareketlerin alternatif yönü konusunda çok iyi bir hesaplayıcı olduğu varsayılmıştır. Bunlar ona faydasını maksimuma ulaştırmasını sağlayacaktır. Geleneksel iktisadın bu insan modeline yönelik eleştirilerin bir sonucu olarak ortaya çıkan iktisadi psikoloji karar vericilerin iktisadi davranışlarını incelemektedir. İktisadi davranışların açıklanması ise özellikle bilişsel ve sosyal psikolojiden gelen psikolojik değişkenlerin iktisat modelleriyle entegrasyonu ile mümkündür. Bu çalışmanın amacı da iktisadi davranışların açıklamasında psikolojinin katkısını ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ilk olarak iktisadi psikolojinin temel kavramı olan “davranış” üzerinde durularak davranışın temel dinamikleri olan kişilik, motivasyon ve öğrenme kavramları irdelenmiştir. İktisadi psikolojinin kavramsal ve tarihsel gelişimi, iktisadi psikolojiyi açıklayan temel modeller ele alındıktan sonra mikropsikoloji başlığa altında tüketici ve firma davranışı ve makropsikoloji başlığı altında ise tasarruf, işsizlik ve enflasyon psikolojisi incelenmiştir. İkinci bölümde girişimcilik konusu iktisadi psikoloji açıdan ele alınmıştır. İlk olarak girişimcilik ile ilgili kavramsal açıklamalar yapıldıktan sonra iktisat literatüründe girişimci kavramının tarihsel gelişimi ve girişimcilik alanında psikolojinin yaptığı katkılar incelenmiştir. Bu bölümde son olarak girişimcilerin temel kişilik karakteristikleri olan başarı güdüsü, risk alma, kontrol odağı ve belirsizliğe tolerans şeklindeki özellikler ve girişimcinin tecrübesi, eğitimi, yaşı, cinsiyeti ve doğum sırası gibi faktörler hem teorik hem de ampirik literatür açısından ortaya konmuştur. Üçüncü ve son bölümde ise girişimci karar verme sürecinde etkili olan başarı güdüsü, belirsizliğe tolerans, kontrol odağı ve risk alma şeklindeki kişilik özellikleri Bursa örnekleminde ihracatçı girişimciler üzerinde ampirik olarak test edilmiştir.