Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HASENE AYDIN
Danışman: Kerime Üstünova
Özet:Bu çalışmada Türklük Bilgisinin tartışmalı konularından biri olan dilbilgisel zaman kavramı incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın derlemini Oktay Akbal'ın öyküleri oluşturmuş, bu bağlamda yazara ait on beş öykü kitabındaki iki yüz yetmiş yedi öykü değerlendirilmiştir. Tezin amacı, zaman çözümlemesi konusunda bir yöntem ortaya koymak, zamanı belirlemede etkili olan unsurları saptayarak zaman işaretleyicilerini ve bunların arasındaki bağlantıları belirlemektir. Bu bakış açısıyla konuya bütüncül olarak yaklaşılmış, zaman konusu geniş bir biçimde ek, sözcük, sözcük öbeği, cümle, metin, metinlerarası ilişkiler bağlamında ayrıntılı bir yöntemle ele alınmış; kılınış - görünüş - kiplik konularından da yararlanılmıştır. Ayrıca zaman çözümlemesi için mutlaka incelenmesi gereken olay zamanı, konuşma zamanı, atıf zamanı ilişkilerine de yer verilmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde tezin kapsamı, amacı, önemi, derlemi ile yöntem ve sınırlılıkları açıklanmıştır. "Zaman Kavramı ve Zamanla İlgili Konulara Genel Bir Bakış" başlıklı birinci bölümde gerçek zaman ve dilbilgisel zaman kavramlarıyla ilgili genel bilgiler ve konuyla ilgili bazı çalışmalar verildikten sonra ana hatlarıyla kılınış - görünüş - kiplik konularına değinilmiş, zaman incelemesi nasıl yapılmalıdır sorusuna cevap aranmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünü oluşturan inceleme kısmında ilk olarak "Olay Zamanı Odaklı Cümlelerle Konuşma Zamanı Odaklı Cümleler ve Öykülerde Zaman Sırası" konusu işlenmiş, daha sonra "Olay Zamanı, Konuşma Zamanı, Atıf Zamanı İlişkileri" anlatılmış; ardından "Zaman İşaretleyicileri" olarak belirlenen "Zaman Ekleri ve Zaman Ekleriyle Kurulu Yapılar", "Zaman Belirteçleri", "Zamanla İlgili Bilgi Veren Diğer Dil Birimleri", "Dil Dışı Göndermeler", "Metin İçi Bağlam", "Metinlerarası İlişkiler" sırasıyla incelenmiştir. Bunların devamında "Zaman Anlatımında Soyuttan Somuta Geçiş" ve "Zaman AnlatımındaVurgu" bölümleriyle inceleme tamamlanmıştır. Çalışmanın asıl ortaya konduğu bölüm, inceleme bölümüdür. Sonuç bölümünde kısaca incelemeden elde edilen sonuçlardan, bir zaman incelemesi için hangi noktalara dikkat edilmesi gerektiğinden söz edilmiş ve kaynaklar sunularak çalışma tamamlanmıştır.