Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ, TARİH, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NURSAL KUMAŞ
Danışman: Cafer Çiftci
Özet:Bursa, Osmanlı Devleti döneminde; ticari, sosyal ve kültürel yönleriyle önemli bir konuma sahipti. 19.yüzyılda görülmeye başlayan yenileşme hareketleri, şehrin sosyal hayatını canlandırdığı gibi sosyal yapısını da yeniden şekillendirmeye başlamıştır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, sosyal hayata ait birtakım istatistiki veriler, tablo ve grafiklerle desteklenmiş, bu dönemin demografik yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Osmanlı Devleti’nin cemaatleri dini inanışlara göre ayırma eğilimi göz önüne alınmış ve Bursa’da yaşayan halk, Müslim-gayrimüslim olarak sınıflandırılmıştır. Müslümanların aile ve din hayatlarına ilişkin çeşitli faaliyetler de yine bu bölümde ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, “Sosyal Faaliyetler” başlığı altında, Bursa halkının yaşam mekânları olan kahvehaneler, mesire yerleri, eğlence mekânları ile sosyal yardımlaşma üzerinde durulmuştur. II. Abdülhamid döneminde Bursa’da eğitim alanında bir hareketlilik yaşanmıştır. Bir taraftan yeni usul eğitim veren okullar açılırken, bir taraftan da Osmanlı Devleti’nin klasik okulları olan mektep ve medreseler etkinliğini sürdürmeye devam etmiştir. Özellikle idâdîlerin çeşitlenmesi, Bursa’nın ekonomik ve sosyal hayatı üzerinde olumlu etkilere yol açmıştır. Müslümanlara yönelik olarak açılan okulların yanında gayrimüslimler de bu dönemde eğitim alanında önemli girişimlerde bulunmuşlardır. Her cemaat kendi okulunu kurmuş ve üstelik bu okullarda o dönem için modern sayılabilecek bir eğitim vermişlerdir. Üçüncü bölümde, söz konusu dönem içinde etkinlik gösteren Müslim-gayrimüslim okullar ele alınarak incelenmiş; tiyatro, sergi, müze ve yerel basın faaliyetleri ile de şehrin kültürel haritası çizilmeye çalışılmıştır. Kamu hizmetleri ve ticari faaliyetler ise dördüncü bölümün konu başlıklarıdır. Osmanlı Hükümeti tarafından şehre atanan ileri görüşlü ve yetenekli yöneticiler, şehrin fiziki durumunda iyileştirme yapmak için yoğun bir inşaat ve tamirat işlemleri süreci başlatmışlar, şehre yeni sokak ve caddeler kazandırmışlardır. Bu nedenle, bu bölümde “Ulaşım” başlığı altında, belediyenin çalışmalarına geniş bir yer ayrılmıştır. Şehir ekonomisinin can damarını teşkil eden ipekböcekçiliği ise, sosyal hayat boyutu ile ortaya konulup değerlendirilmiştir. 19.yüzyılda bir taşra kenti görünümünde olan Bursa’da, ipekçilik endüstrisi alanında ortaya çıkan değişim ve toplumsal alanda devlet eliyle gerçekleştirilen yenileşme hareketlerinin, Bursa sosyal hayatı üzerinde nasıl bir şekillendirici rol oynadığı, bu çalışma ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.