Gaston Bachelard’ın felsefesinde “uygulamalı akılcılık”

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Nuh Kapan

Danışman: YAŞAR AYDINLI

Özet:

Bilim felsefesi tartışmalarında tarihsel olarak iki türlü ekol karşımıza çıkmaktadır: 19. Yüzyılda ortaya çıkan pozitivist düşünce ve 20. Yüzyılda ortaya çıkan post pozitivist düşüncedir. Pozitivist düşünce bilimsel düşüncenin ışığında dünyayı yeniden inşa etme uğraşısı içerisindedir. Evrensellik ve akılsallık anlayışının özellikle önemli birer motif olduğu bu düşüncenin merkezinde doğa bilimlerindeki hesaplanabilirliğin aynısını sosyal bilimlerde de uygulamak düşüncesi vardır. Pozitivist düşüncenin eleştirilmeye başlamasıyla yeni bir düşünce ortaya çıkmıştır. Buradaki filozoflar pozitivist düşüncenin tarihten ve toplumdan bağımsız olan ilerleme düşüncesine karşı çıkarak bilimsel gelişimin farklı motivasyon kaynaklarını ön plana çıkarmışlardır. Fransız bilim tarihi okulunun bir üyesi olan Gaston Bachelard’ın felsefesinin temelinde de aynı motivasyonu görmekteyiz. Bachelard, post pozivitivist felsefenin önde gelen isimlerinden çok öncesinde bilimsel düşünceye yeni yorumlar getirmiştir. Felsefe tarihinde aklın kendisine kadar ele alınışını da inceleyerek, onları “Uygulamalı Akılcılık” anlayışı altında yeni bir diyalektik senteze tabi tutmuştur. “Uygulamalı Akılcılık” aklın salt deneyim veya salt akla dayandırıldığı modern düşüncenin aksine; yeni bilimsel çağın bize açmış olduğu ufukta teori ile pratiğin dayanışma içerisinde çalışması gerektiğini söylemektedir. Bu tezin amacı “Uygulamalı Akılcılık” anlayışının oluşumundaki felsefi altyapıyı incelemek ayrıca; epistemoloji alanında Bachelard’ın çalışmalarının özgün yönlerini ortaya koyabilmektir. Anahtar Sözcükler: Gaston Bachelard, Tarihsel epistemoloji, Felsefelerin sosyolojisi, Bilginin psikanalizi, Psikolojizm, Fransız Bilim Tarihi Ekolü, Epistemoloji, Bilim felsefesi, Bilim tarihi, Epistemolojik engel, Epistemolojik kopuş, Uygulamalı akılcılık.