Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CANSU OGUR
Danışman: Ayhan Yıldırım
Özet:
Kolesteril esterleri, trigliseritler ve steroller hücrede yağ damlacıkları içinde depo
edilirler. Bu damlacıkların farklı fizyolojik özellikleri bulunmaktadır ve oldukça fazla
çeşitte lipit molekülleri içerdikleri bilinmektedir. Sitoplazmik yapının merkezi
hidrofobiktir ve çevresi fosfolipit bir tabaka ile sarılıdır. Kolesteril esterleri, kolesterolün
uzun bir hidrokarbon zinciri içeren yağ asitleri ile konjugasyonu sonucu oluşan daha polar
olmayan bileşiklerdir. Bu ester molekülleri hücre zarlarının bileşimine katılmazlar ve lipit
damlacıklarında bulunurlar. Kolesterolün bu formu lipoproteinlerde daha fazla miktarda
paketlenebildiğinden, kolesterolün taşınması daha etkilidir ve ayrıca bu esterler kolesterol
metabolizmasında önemli bir rol oynar. Ayrıca hidroperoksit türevlerinin bazıları,
minimal düzeyde değiştirilmiş düşük yoğunluklu lipoproteinin (mmLDL) biyolojik
olarak aktif bileşenleridir. Son yıllarda bu esterler birçok endüstriyel ve tıbbi uygulamada
dikkat çekmektedir.
Bu çalışmada, trifenilfosfin-kükürt trioksit katalizörü, tolüen içinde homolog uzun
zincirli doymuş monokarboksilik veya dikarboksilik yağ asitleri ile kolesterol molekülü
arasındaki esterleşme reaksiyonlarını etkin bir şekilde katalizlemiştir. Bu reaksiyonlarda,
trifenilfosfin bazlı katalizör Lewis asidi özelliği olan sülfür trioksit kaynağı olarak işlev
görmektedir. Reaksiyonlar 110 °C'de dikarboksilik asitler hariç diğer asitler ile kolesterol
eşdeğer oranlarda reaksiyona alınmıştır ve karşılık gelen homolog kolesteril esterleri iyi
veya mükemmel verimlerde elde edilmiştir. Geliştirilen bu yöntem, mevcut yöntemlere
göre daha basit, pratik ve daha çevreci olmasının yanı sıra ilgili esterlerin daha yüksek
verimle sentezlenmesine olanak sağlaması gibi avantajlara sahiptir.