Özbekistan’da Eğitim Binalarının Sürdürülebilirlik Bağlamında İncelenmesi: Taşkent 198. Mektep Örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, MİMARLIK FAKÜLTESİ, MİMARLIK, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Laylo Djalilova

Danışman: Belkıs Ece Şahin

Özet:

Bina tasarımı ve yapım süreçlerinde sürdürülebilirlik anlayışına önem verilmemesi, küresel ısınmanın artması, iklim değişikliklerinin yaşanması ve enerji kaynaklarının tükenmesi üzerinde büyük ölçüde olumsuz bir etki oluşturmaktadır. Bu olumsuz etkilerin azaltılması amacıyla yapım endüstrisinde, çevre dostu, doğal kaynakları verimli kullanabilen bina tasarımı anlayışı 1990’lardan itibaren önem kazanmaya başlamıştır. Günümüzde farklı bina tipolojileri açısından sürdürülebilir yapım olanakları değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, eğitim mekanları tasarımında sürdürülebilirlik konusunda çözümler geliştirilmesi özel bir önem taşımaktadır. Okul binalarının sürdürülebilir tasarım anlayışına uygun olarak tasarlanması sayesinde, çocukların ve gençlerin yaşam kaynaklarını koruyabilecek düzeyde bilinçli olmasını sağlamak ve sağlıklı gelişimlerini, öğrenme süreçlerini desteklemek olanaklı hale gelmektedir. Bu açıdan, hem yeni okul binalarının elde edilmesi, hem de mevcut okullardaki olanakların geliştirilmesinde, tasarım süreçlerinde sürdürülebilirliğin temel kriterlerinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte dünya genelinde, sürdürülebilir yapım ilkeleri doğrultusunda tasarlanmış okullar genele göre az sayıdadır. Gelişmekte olan ülkelerde daha az sayıda örnek uygulama görülmektedir. Dolayısıyla, mevcut eğitim ortamlarının geliştirilmesine ışık tutacak çalışmalar, bu alandaki eksikliğin giderilmesi yönünde yol gösterici olmaktadır. Bu kapsamda çalışmada, mevcut eğitim ortamlarının sürdürülebilirlik açısından olumlu koşullara ulaşmasına katkı sağlayacak bir yöntem sunabilmek amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında okul tasarımında sürdürülebilirlik açısından önemli temel konular araştırılmış; sürdürülebilirlik kriterlerine göre tasarlanmış başarılı okul yapıları incelenmiş; gelişmekte olan bir ülke Özbekistan’da yapım endüstrisi ve eğitim mimarisinde sürdürülebilirlik anlayışının yeri değerlendirilmiş ve Taşkent şehrinde mektep olarak tanımlanan, ülkede en yaygın olan tip proje okulların niteliği sürdürülebilir bina tasarımı kriterleri bağlamında incelenmiştir. Alan çalışmasında, tip projenin uygulandığı 7-16 yaş arasında çocuklara eğitim verilen “198. Mektep” örnek olarak seçilmiştir. Çalışmada, incelenen okulun sürdürülebilirlik bağlamında geliştirilmesine yönelik öneriler oluşturulmuş, bu yönde eğitim binalarının tasarım süreçlerine katkı sağlayacak bir değerlendirme sunulmuştur.