Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, İlahiyat, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: KADİR KILINÇ
Danışman: Salih Pay
Özet:
OSMANLI DEVLETİ’NDE II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ
ŞEYHÜLİSLÂMLIK (1908-1918)
Bu araştırmada Osmanlı
Devleti’nin son devri olan II. Meşrutiyet Dönemi’ndeki şeyhülislâmlık makâmı
kurumsal ve siyasî yönden ele alınıp incelenmiştir. Daha önce bu alanda bir
çalışma yapılmaması ve bu devirde meşîhat makâmı tarafından önemli yeniliklerin
yapılması ve II. Meşrutiyet döneminin ilmiye sınıfının başı olan şeyhülislâmlık
için önemli bir devir olması, bu araştırmanın önemini artıran hususlardandır.
Araştırmada, II.
Meşrutiyet Dönemi şeyhülislâmlığın kurumsal yapısı, birimleri, dâireleri
tanıtılmaya çalışılmış ve buraya bağlı medrese, mahkeme ve komisyonlarla ilgili
yapılan önemli yenilik ve nizamnâmeler incelenmiştir. Bu düzenlemelerle
birlikte özellikle medreseler büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Yeni açılan modern
mektepler karşısında önem verilmeyen medreseler ıslah edilmiştir. Ayrıca ders
programlarına müspet ilimler eklenerek yenilenmiştir. Ayrıca şer‘i mahkemelerle
ilgili düzenlemeler yapılarak mahkemenin sorumluluk alanları belirlenmiş ve
burada görev yapacak hâkimleri yetiştirmek için Medresetü’l-Kudât açılmıştır.
Tüm bunlarla birlikte
II. Meşrutiyetin ilan edilmesi, 31 Mart Vak‘ası ve Sultan II. Abdülhamid’in
tahtan indirilmesi gibi olaylarda ilmiye sınıfı önemli bir rol oynamıştır. Bu
yeni yönetim sistemiyle birlikte kurulan partilere başta şeyhülislâm olmak
üzere birçok ilmiye mensubu katılmış veya destek vermiştir. Böylece din
adamları aktif bir şekilde siyasî hayatın içinde yer almıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı
Devleti, II. Meşrutiyet, Şeyhülislâm, Nizamnâme, Fetva