Türkiye'de düzenleyici ve denetleyici kurumların hesap verme yükümlülüğünün değerlendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ayşe Nazlıcan Kırbaş

Danışman: TOLGA DEMİRBAŞ

Özet:

Kamu yönetiminde hesap verebilirlik ve şeffaflık son yılların en önemli konularındandır. Bu bağlamda, 2004 yılında yürürlüğe giren 4982 sayılı “Bilgi Edinme Hakkı Kanunu” ve 2006 yılında yürürlüğe giren 5018 sayılı “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu” ile önemli adımlar atılmıştır. Bunların dışında “Kamu İhale Kanunu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kanunu, Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu” yer alan diğer önemli yasal düzenlemelerdendir. Ancak mevzuatta gerçekleştirilen bu düzenlemelerin pratikte ne derece uygulandığı tartışmalı bir konudur. Bu çalışmanın odağını da serbest piyasanın kontrolünü sağlayan düzenleyici ve denetleyici kurumlar oluşturmuştur. Özerk olan ve kuşkusuz Türkiye’deki en önemli kurumlar arasında yer alan bu kurumların şeffaf ve hesap verebilir bir yönetim sergilemesi her açıdan büyük önem arz etmektedir. Çalışmada idari, mali, siyasi ve vatandaşa hesap verebilirlik başlıklarında kriterler belirlenerek kurumlar web siteleri aracığıyla değerlendirilmiş ve bir puanlamaya tabi tutulmuştur. Önerilen puanlama sistemine göre kurumlar için genel bir hesap verebilirlik puanı hesaplanmıştır ve buna göre en hesap verebilir kurum Radyo ve Televizyon Üst Kurulu olarak belirlenmiştir. En düşük puanı ise Nükleer Düzenleme Kurumu’nun aldığı görülmektedir. İdari anlamda en hesap verebilir kurum olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve RTÜK belirlenmiştir. En az puan alan kurum ise NDK olmuştur. Mali hesap verebilirlik yönünden Kamu Gözetimi Kurumu en iyi kurum olurken, Kişisel Verileri Koruma Kurumu ve NDK en az puan alan kurumlar olmuştur. Vatandaşa hesap verebilirlik açısından ise en yüksek puanı alan Bilgi Teknolojileri Kurumu ve RTÜK olurken en düşük puanı alan NDK olmuştur. Siyasi hesap verebilirlik yönünden belirlenen tek kriter olan “kesin hesap” başlığına hiçbir kurumun web sitesinde yer vermediği görülmüştür.