Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NURULLAH KANLI
Danışman: Ahu Öztürk
Özet:
Evrensel bir kategori olmasına rağmen yaşa dayalı bir önyargı olan “yaşçılık” ve onun alt alanlarından birisi “gençlere yönelik yaşçılık (GYY)” diğer önyargı biçimlerine kıyasla yeterince incelenmemiştir. Yapılan az sayıdaki çalışma gençlerin yaş ayrımcılığı yaşadığını ve gençlere yönelik (GY) ayrımcılığın, ileri yaştaki yetişkinlerdeki gibi maddi, psikolojik ve fiziksel alanlarda sorunlara neden olduğunu ortaya koymaktadır. İlgili tezde GY yaşçılığa dair kuramsal ve nedensel açıklama getirmek, yaşçılığı farklı yaş gruplarında incelemek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, yaşçılık alanyazınında sıklıkla başvurulan Dehşet Yönetimi (DY) kuramı ve kuramın temel mekanizmalarından olan kültürel dünya görüşü (KDG) mekanizması seçilmiştir. Buradan hareketle KDG için oluşturulan tehdit ve savunma senaryolarının etkililiği ve GYY’i etkileyebileceği düşünülen yaş döneminin ve yaşla özdeşleşme düzeylerinin olası etkileri ön çalışmada incelenmiştir. Sonuçlara göre KDG senaryoların etkili olduğu görülürken, yaş ile özdeşleşme düzeyinin etkisi bulunamamıştır. Ön çalışmada yaşçılığın ana uygulayıcıların yetişkinler ve en olumlu tutumlara sahip olanların ise yaşlılar olduğu bulunmuştur. KDG senaryo türüne göre de GYY’in değiştiği KD görüşlerine yönelik tehdit algılayan bireylerin GY daha olumsuz tutumlara sahip olduğu bulunmuştur. Ana çalışmada ölümlülük belirginliği (ÖB) manipülasyonu ile GYY incelenmiştir. Bulgular incelendiğinde yaş grubu ve ÖB temel etkileri anlamsız bulunurken etkileşim etkisi anlamlı bulunmuştur. Buna göre ön çalışma bulgularından farklı olarak ölümlülüğü hatırlayan yaşlıların GY en olumsuz tutumlara sahip olan grup olduğu, yetişkinlerin ise GY en olumlu tutuma sahip olduğu görülmüştür. Ön çalışma ve ana çalışma bulguları incelendiğine GYY’de kültürel yapının payının yadsınamaz olduğu görülmektedir. Sonuçlar GYY uygulayıcılarının çoğunlukla yetişkinler ve gençler olduğu, ÖB ve KDG savunmasının GYY üzerinde anlamlı etkisi olduğu bulunmuştur. Gençlere yönelik yaşçılığın etkenlerine dair elde edilen bu bulgular; DY kuramı ve kültürel dünya görüşü bağlamında tartışılmıştır.
Anahtar kelimeler: Yaşçılık, gençler, önyargı, dehşet yönetimi kuramı, kültürel dünya görüşü, gençlere yönelik yaşçılık, kültürel dünya görüşü savunması