Finansal krizler ve kriz yönetme politikaları: 1980 sonrası Türkiye örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: CENGİZ SAMUR

Danışman: EMİN ERTÜRK

Özet:

Finansal krizler ülkemizde ve diğer gelişmekte olan ekonomilerde gelişmiş ülkelere ve önceki dönemlere göre 1990’lardan itibaren daha sık karşılaşılmakta ve daha maliyetli geçmektedir. Ekonominin krize mukavemetinin arttırılması, krize tam zamanında ve etkin müdahale edilmesi finansal krizlerin mahiyetinin teorik ve amprik açıdan iyi kavranmasını gerektirir. Çalışmada ülkemizde 1980 sonrasında tecrübe edilen krizlerin, finansal kriz teorileri zeminine oturtularak kavranması hedeflenmiştir. “Finansal kriz nedir?” sorusu cevaplanmış ve realitede tecrübe edilen finansal kriz türleri ele alınmıştır. Finansal kriz türleri para krizi, bankacılık krizi, sistemik finansal kriz, SS krizi, borç krizi, ikiz para ve bankacılık krizi, ikiz para ve borç krizi şeklinde tasnif edilmiştir. Finansal kriz teorileri birinci ve ikinci nesil para krizi teorileri, monetarist yaklaşım, finansal kırılganlık-aşırı spekülatif ticaret yaklaşımı, dış borç kriz teorisi, üçüncü nesil kriz teorileri, asimetrik bilgi yaklaşımı, SS kriz teorisi şeklinde sınıflandırılmıştır. Kriz yönetimi krize mukavemet ve krize müdahale şeklinde ele alınmıştır. Krize mukavemet gelecekte bir krizin vuku bulması açısından şimdiden kriz zemininin yok edilmesini hedefler. Krize müdahale başlamış veya başlamak üzere olan bir krizin nasıl durdurulacağını ve krizden nasıl çıkılacağını konu alır. “Olay” metodu ve yıllık veriler kullanılarak 1980 sonrasında ülkemizde tecrübe edilen finansal kriz vakaları tanımlanmıştır. Kriz mahiyetindeki finansal istikrarsızlıklar 1978-80, 1988, 1991, 1994, 1998-9, 2001 vakaları, kriz mahiyetinde olmayan istikrarsızlıklar 1984, 1986, 1996 (döviz kuru istikrarsızlıkları); 1981, 1984, 1993, 2000, 2002, 2003 (bankacılık sektörü istikrarsızlıkları) olarak tanımlanmıştır. Kriz tecrübelerinden 1978-80, 1988, 1991, 1994 vakalarının pür para krizi, 1998-9 vakasının pür bankacılık krizi, 2001 krizinin ikiz para ve bankacılık krizi, 1994, 2001 krizlerinin SS krizi olduğu sonucuna varılmıştır.