Edmund Burke: Yüce, etik ve devrim


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MİHRİBAN ŞENSES

Danışman: BENGÜL GÜNGÖRMEZ AKOSMAN

Özet:

Elinizdeki metinde İrlanda kökenli İngiliz devlet adamı ve "sosyal filozof" Edmund Burke'ün epistemolojisinden, ahlak ve siyaset felsefesinden hareketle "Yüce", "etik" ve "devrim" kavramlarını tartışmaya açıyorum. "Giriş"te incelememi, onun metodlarını, muhafazakarlığa ve Burke'ün farklı ideolojik, entelektüel çevrelerce nasıl tanımlandığına ya da değerlendirildiğine ilişkin bazı mülahazaları ve çalışmamın tez(ler)ini ya da argümanlarını takdim ettim. Birinci bölümde ("Edmund Burke: 'Sosyal Filozof" ve Politikacı") Burke'ün hayatını, entelektüel ilgilerini, politik hayatını özetledim ve Burke'ü arafta bir Aydınlanma ve devrim düşünürü olarak ele aldım. İkinci bölümde ("Yüce, Muhayyile ve Etik") Burke'ün estetik ve epistemoloji hakkındaki görüşlerinden hareketle bir etik tartışması yürüttüm ve onun Fransız Devrimi eleştirisinin etik bir eleştiri olduğunu savundum. Üçüncü bölümde ise Burke'ün devrim eleştirisinden hareketle ve "İnayet", "tarihsicilik", "ilerleme", "ütopya", "insan hakları", "totalitarizm" kavramlarını devreye sokarak bir "devrim", "jakobenizm" ve "demokrasi" eleştirisi sunmaya çalıştım. Bu çalışmada genel olarak ileri sürdüğüm iddialar ya da argümanlar şunlardır: Burke'ün yüceye ve muhayyileye vurgusu etik'e vurgudur. Fransız Devrimi yücenin, ahlaki muhayyilenin ve etik'in yıkımıdır. Devrim fikri "ilerleme" tahkiyesinden, "tarihsicilik"ten, "hümanizm"den mülhem, jakobenizm ve fanatizmle malul bir illüzyondur. Burke'ün devrim ve jakobenizm kritiği totalitarizm eleştirisine öncülük etmiştir.