Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HASAN KAYIN
Danışman: ABDURRAHİM TANJU GÖKSOY
Özet:Bu araştırma, ayçiçeği hibrid ıslahında büyük bir öneme sahip olan kendileme depresyonu ve heterosis olgusunu belirlemek amacıyla 2009 ve 2010 yıllarında Banarlı, Tekirdağ'da yürütülmüştür. Araştırma iki denemeden oluşmuştur. Melez gücünün araştırıldığı birinci denemede 2 sitoplazmik erkek kısır hat ve 4 restorer testerin melezlenmesiyle oluşturulan 8 adet deneysel hibrid kullanılmıştır. Bu denemede, 8 deneysel hibrid, 6 ebeveyn ve iki adet standart hibrid çeşitle birlikte Tekirdağ, Banarlı lokasyonunda Tesadüf Blokları Deneme Deseninde üç tekrarlamalı olarak denenmiştir. Bu denemede deneysel hibridlerin melez performansları araştırılmıştır. Kendileme depresyonunun araştırıldığı ikinci denemede ise 5 adet ticari hibrid çeşidin (Tunca, P4223, Sanay, Armada ve Teknosol) F1 generasyonu ve bundan kendilenerek oluşturulan F2 ve F3 kendileme generasyonları 2010 yılında Tekirdağ Banarlı lokasyonunda üç tekrarlamalı olarak Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde denenmiştir. Bu denemede ana parsellere generasyonlar ve alt parsellere ise çeşitler yerleştirilmiştir. Denemede bu ticari hibrid çeşitlerde kendileme depresyonunun etkisi gözlenmiştir. Araştırmada verim ve diğer önemli agronomik özellikler üzerinde gözlemler yapılarak veriler elde edilmiştir.Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, birinci denemede ebeveynler, onların F1 hibridleri ve standart hibrid çeşitler arasında ve ikinci denemede ise ticari hibrid çeşitlerin F1 generasyonu ile F2 ve F3 kendileme generasyonları arasında gözlenen tüm karakterler bakımından önemli genetik farklılıkların gözlendiği belirlenmiştir. Tane ve yağ verimleri bakımından F1 hibridleri sırasıyla % 82 den % 286,8'e kadar ve % 88,2 den % 291,7'ye kadar değişen yüksek derecede heterosis göstermiştir. Tane ve yağ verimleri için üstün ebeveyne göre heterosis (Heterobeltiosis) değerleri de % 20,3 ile % 221,2 arasında değişmiştir. Her iki özellik için de A2 xB1 melezi dışında tüm deneysel hibridler yüksek derecede önemli heterosis ve heterobeltiosis göstermiştir. Araştırmada incelenen iki önemli özellik olan tane verimi ve yağ verimi için yüksek düzeyde önemli kendileme depresyonu gözlenmiştir. Tane ve yağ verimleri için F1 ile F3 generasyonları arasındaki kendileme depresyonu sırasıyla % 49,6 ile % 73,0 (ortalama olarak % 59,0) ve % 56,4 ile % 78,1 (ortalama olarak % 65,4) arasında değişmiştir. Tane verimi bakımından en az kendileme depresyonu % 49,6 ile Sanay çeşidinde gözlenmiş, buna karşılık P4223 çeşidi en yüksek kendileme depresyonu göstermiştir.Sonuç olarak, verim ve önemli diğer agronomik karakterler bakımından ticari hibrid çeşitlerden ilk iki kendileme generasyonu boyunca yüksek derecede önemli kendileme depresyonu elde edilmiştir. Ayrıca, yüksek verim ve yüksek heterosis değerlerine bağlı olarak A1 x B1, A1 x B2, A2 x B2 ve A2 x B3 deneysel hibridlerinin yüksek verimli ümitvar hibrid kombinasyonlar olarak göz önüne alınabileceği belirlenmiştir.