Mısır’da hadis : (ilk üç asır)

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tahir Shaba

Danışman: Abdullah Karahan

Özet:

Hz. Ömer döneminde İslâm topraklarına katılan Mısır bölgesi, öncesinde olduğu gibi Müslümanlar tarafından fethedildikten sonra da önem atfedilen bir muhittir. Fethedilen tüm bölgelerde olduğu gibi Müslümanlar Mısır’da da diğer faaliyetlerin yanında bölge halkının İslâm dini ile tanışması için azami derecede gayret etmişlerdir. Bunu yaparken de öncelikle Kur’ân ve hadisin rolü önem arz etmiştir. Bu çalışmada İslam’ın ikinci teşri‘ kaynağını oluşturan hadis ilminin ilk üç asırda Mısır’da gelişmesi, özellikleri ve önde gelen muhaddisler ele alınmıştır. Çalışmada, hicrî ilk üç asırda, başta sahabe olmak üzere tabiîn, etbâu’t-tâbiîn ve sonrasında Mısır’da yaşamış veya oraya uğrayıp faaliyet gösteren muhaddis âlimler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunu yaparken öncelikle Ricâl ve tabakât kitaplarında bir şekilde Mısır ile ilişkisi bulunan şahsiyetler tespit edilmiştir. Sonrasında Mısır tarihine ve Mısırlı şahsiyetlere özel olarak kaleme alınmış eserlere başvurarak, aralarındaki en meşhurları tespit edilmiştir. Akabinde onlar hakkında farklı farklı kaynaklardan detaylı araştırmalar yapılarak hadis ilminin gelişimi ve özelliklerinin tespiti yapılmaya çalışılmıştır. Çalışma esnasında Mısır’daki hadis ilmine sahabe neslinden itibaren, üç nesil boyunca önem atfedildiği görülmüştür. Mısır hadisçiliği diğer ilmî merkezlerle sürekli etkileşim içerisinde olmuş, Hicaz bölgesiyle diğerlere nazaran daha yakın bir ilişkinin kurulduğu anlaşılmıştır. Batısındaki bölgeler için ise Mısır hem referans kaynağı olmuş hem de oralardan gelen muhaddisler için doğu ile bir bağlantı noktası haline gelmiştir. Bu da Mısır hadisçiliğinin batı ve doğu ilmî merkezleri ile sürekli etkileşim halinde olmasını sağlamıştır.