Orta Doğu'daki silahlanma girişimlerinin küresel ve bölgesel güvenliğe etkisi: Soğuk Savaş Dönemi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FERHAT PİRİNÇÇİ

Danışman: CAFER TAYYAR ARI

Özet:

Modern Orta Doğu politikalarını şekillendiren başlıca unsurlardan birisi silahlanma olmuştur. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından sahip olunan güvenlik endişeleri nedeniyle silahlanmaya başlayan bölge ülkeleri, Soğuk Savaş boyunca beş büyük savaş ve çok sayıda düşük yoğunluklu çatışma yaşamıştır. Yaşanan her savaşın ve çatışmanın sonunda bölge ülkelerinin silahlanma düzeyleri ve tehdit algılamaları azalmak yerine artmıştır. Orta Doğu'da silahlanmanın güvenlik politikalarına etkisinin anlaşılabilmesi için Soğuk Savaş dönemindeki silahlanma girişimlerinin analiz edilmesi oldukça önemlidir. Nitekim bölge ülkelerinin Soğuk Savaş sonrası dönemde yaşadığı güvenlik problemlerinde Soğuk Savaş döneminde başlayan ve giderek etkisini arttıran silahlanma faaliyetlerinin payı büyüktür. Bununla beraber, silahlanma kavramı karmaşık bir yapıya sahiptir. Her ülke istediği silahı üretemediği gibi her silahı dış piyasalardan da satın alamamaktadır. Orta Doğu örneğinde Soğuk Savaş dönemindeki yerli silah üretimi ise oldukça sınırlıdır. Bu nedenle bölge ülkeleri, silahlanmak için sürekli bir şekilde dış desteğe ihtiyaç duymuşlardır. Silahların sıradan bir ticari meta olmadığı, bölgenin içsel sorunları ve uluslararası sistemin iki kutuplu yapısı bir arada düşünüldüğünde Orta Doğu'daki silahlanma girişimlerinin bölgesel ve küresel etkiler doğurması kaçınılmazdır. Günümüz güvenlik ve silahlanma politikalarının anlaşılabilmesi için yararlı bir çerçeve sunmayı amaçlayan bu çalışma, silahlanmanın kendine özgü doğasını dikkate alarak, Soğuk Savaş döneminde Orta Doğu'daki silahlanma girişimlerini, nedenleri ve sonuçlarıyla birlikte analiz etmektedir.