Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EDA BAĞCI KIYAR
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Ahu Öztürk
Eş Danışman: Mine Mısırlısoy Bıyıkoğlu
Özet:
Bilinçli farkındalık
pratiğinin çeşitli bilişsel süreçler üzerinde olumlu etkileri bulunmuştur. Ancak
pratiğin DRM bellek yanılmalarına yatkınlığı artırabileceği de gösterilmiştir. Sonraki
çalışmalar tutarsız sonuçlar sunmuştur. Bilinçli farkındalık pratiğinin DRM
bellek yanılmaları üzerinde etkisi olmadığı; hatta DRM kelime listelerini kodlama
sonrası geldiğinde bellek yanılmalarına yatkınlığı azalttığı bulunmuştur. Diğer
yandan hem bilinçli farkındalığı araştırma metodolojisinde boşluklar bulunmaktadır
hem pratiğin bilişsel etkilerine gevşemenin katkısı olasılığı söz konusudur. Bu
çalışmada bilinçli farkındalık pratiğinin
DRM görevindeki yeri manipüle edilerek ve gevşeme pratiği dahil edilerek, tek oturum bilinçli farkındalık
pratiğinin DRM bellek yanılmaları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bilinçli
farkındalık ve gevşeme pratiklerinin oluşturulması için tasarlanan ön
çalışmada, üç gruplu randomize kontrollü öntest-sontestli desende katılımcılar
(N = 146) bilinçli farkındalık, gevşeme ya da nötr senaryoları
dinlemişlerdir. Ardından katılımcıların durumluk bilinçli farkındalık, gergin
olma durumu ve duygudurum düzeyleri ölçülmüştür. Kontrol koşuluna göre, bilinçli
farkındalık pratiği artan durumluk bilinçli farkındalık; gevşeme pratiği artan
gevşeme yanıtı ortaya çıkarsa da bilinçli farkındalık ve gevşeme pratikleri
birbirlerinden farklılaşmamıştır. Bilinçli farkındalık ve gevşeme pratiklerinin
ayırt edilemeyen etkileri ile ana çalışmaya geçilmiştir. Durumluk bilinçli
farkındalığın DRM bellek yanılmaları üzerindeki etkisinin incelendiği ana
çalışmada katılımcılar (N = 135) kodlama öncesi bilinçli farkındalık,
kodlama sonrası bilinçli farkındalık, kodlama öncesi gevşeme, kodlama sonrası
gevşeme ve kontrol olmak üzere beş gruptan birine seçkisiz atanmışlardır. Katılımcılar
bilinçli farkındalık, gevşeme ya da nötr senaryoları dinlemelerinin ardından
DRM bellek görevini yerine getirmişlerdir. Gruplar arasında DRM bellek yanılmalarında anlamlı bir fark
bulunmamıştır. Tek oturum bilinçli farkındalık pratiğinin DRM bellek
yanılmaları üzerinde bir etkisinin olmaması, durumluk bilinçli farkındalık
modellerinin yaklaşımlarına göre açıklanmıştır.