R-Spondin peptitlerini sentezleyen nöronlarda beslenmeye bağlı nöronal aktivasyon varlığının immünohistokimyasal olarak araştırılması ve glutamaterjik sistemin bu aktivasyondaki rolünün histolojik olarak belirlenmesi.

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: GONCA TOPAL

Danışman: Özhan Eyigör

Özet:

R-spondin sentezleyen nöronların anoreksijenik etkileri olduğu ve hipotalamusta eksprese edildiği rapor edilmiştir. R-spondin sentezleyen nöronların etki mekanizmalarını açıklayan çalışmalar mevcuttur ancak, RSPO1 ve RSPO3 nöronlarının regülasyonunda glutamaterjik sistemin rolünü açıklayan litaratür verisine rastlanmamıştır. Tez çalışmamızda; hipotalamusta lokalize birçok nöroendokrin nöronun aktivitesinin düzenlenmesinde rol alan ve eksitatör amino asit glutamatı nörotransmitter olarak kullanan glutamaterjik sistemin ve beslenme ya da glikoz enjeksiyonu gibi periferik bir faktörün RSPO1 ve RSPO3 nöronları üzerindeki etkilerinin gösterilmesi amaçlandı. Bu doğrultuda üç özgün hedef belirlendi. Özgün hedef 1: RSPO1 ve RSPO3 nöronlarının regülasyonunda glutamaterjik sistemin etkileri araştırıldı. Çalışmada hipotalamusun SON ve PVN’de lokalize RSPO1 ve RSPO3 nöronları incelendi ve aktivasyon belirteci olarak c-Fos kullanıldı. Glutamat agonist enjeksiyonları sonrasında aktive olan nöron sayısında anlamlı artış gözlenirken, her üç agonistin enjeksiyonlarından önce özgün antagonist uygulanması, her iki çekirdekte aktive olan RSPO1 ve RSPO3 nöron sayısında istatistiksel olarak anlamlı bir azalmaya yol açtı. Özgün hedef 2: Glutamaterjik sistemin R-spondin nöronlarının fizyolojik olarak ya glikoz verilerek uyarılması üzerindeki etkinliği araştırıldı. Beslenme ve glikoz enjeksiyonu sonrası aktive olan R-spondin nöronlar sayısında anlamlı artış gözlenirken, antagonistlerin bu artışı anlamlı olarak baskıladığı belirlendi. Özgün hedef 3 kapsamında ise ikili immünofloresans yöntemi kullanılarak RSPO1 ve RSPO3 nöronlarında glutamat altbirim reseptörlerinin varlığı araştırıldı. RSPO1 ve RSPO3 nöronlarının NMDA ve non-NMDA reseptör alt birimlerininin bır kısmını eksprese ettikleri gösterildi. Sonuç olarak, glutamat agonistleri, besin alımı yada glikoz uygulaması gibi periferik ya da merkezi sinyallerin RSPO1 ve RSPO3 nöronlarını aktive ettiği ve bu aktivasyonda glutamaterjik sistemin etkin rol oynadığı düşünüldü.