Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ŞAMİL ÇAN
Danışman: HATİCE ŞAHİN
Özet:Bayramoğlu Ali Ağa'nın yazdığı "Ümmü'l-Ġazā" Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Bağdad Köşkü, nr. 368'de kayıtlıdır. Mustafa ibn-i İbrahim'in yazdığı "Fenn-i Ħumbara ve Śanāyiǿ-i Āteş-bāzį" İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet bölümü nr. K. 439'da kayıtlıdır. Her iki eserin de tespit edilebilen tek nüshaları vardır. "Ümmü'l-Ġazā" 66, "Fenn-i Ħumbara ve Śanāyiǿ-i Āteş-bāzį" 80 varaktır. Çalışmanın giriş bölümünde; araştırmanın konusu ve amacı, eserlerin künyeleri, müellifler ile ilgili bilgiler, muhtevaları, Türk tarihi ve edebiyatı açısından yeri ve önemi, araştırmada kullanılan yöntem hakkında bilgiler verilmiştir. XVIII. yüzyıl Türkçesinin özelliklerinin daha iyi bir şekilde ortaya konulabilmesine katkı sağlamak amacıyla eserlerin imlası, ses ve yapı bilgisi incelenmiştir. İmla bölümünde öncelikle, eserdeki ünlülerin ve bazı ünsüzlerin başta, ortada ve sonda nasıl yazıldıkları belirtilmiştir. Ayrıca ünsüzlerin kalın ve ince sıraya göre yazılışları gösterilmiştir. Ses bilgisi bölümünde; ünlü-ünsüz uyumlarına ve fonetik hadiselere yer verilmiştir. Biçim bilgisi başlığı altında ise; türetme ekleri, tür değiştirici ekler, işletme ekleri, kategori ekleri, sıfatlar, zamirler, zarflar ve edatlar örneklendirilmeye çalışılmıştır. Metin bölümünde önce Ümmü'l-Ġazā sonra Fenn-i Ħumbara ve Śanāyiǿ-i Āteş-bāzį'nin çeviri yazılı metni verilmiştir. Dizin bölümünde, "Cibakaya 2.2" dizin programından yararlanılarak metinlerdeki kelimelerin alfabetik sıraya göre dizini oluşturulmuştur. Eserlerin söz varlığını ortaya koymak ve XVIII. yüzyıl Türkçesinin söz varlığına katkı sağlamak için ayrı ayrı dizinleri hazırlanmıştır. Dizindeki kelimelerin hepsi, metindeki sayfa ve satır numarası ile numaralandırılmıştır. Şekillerin olduğu sayfalar numaralandırılarak dizine alınmıştır. Eserin sonunda; sonuç bölümüyle birlikte, çalışmada başvurulan kaynaklara, eklere ve öz geçmişe yer verilmiştir.