Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2001
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Nazım Öztürk
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Ülke coğrafyasında dengeli bir gelişme sağlanması hedefi, ülke ekonomisi için hedef alman yüksek bir kalkınma hızı kadar önemlidir. Doğal ve toplumsal kaynakların mekan üzerinde dağılımı mutlak anlamda eşitlik arz etmediğinden, gelişme de mutlak anlamda dengeli bir süreçten geçmemektedir. Ekonomik ve sosyal gelişme zaman ve mekan bakımından farklılık göstermektedir. Ülkeler arasında "azgelişmiş", "gelişmekte olan", "gelişmiş" gibi tanımlamalarla nitelenen gelişmişlik farkları, ülkelerin farklı yörelerinde de ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, bölgeler arası dengesizliğin tarihsel süreç içerisinde nasıl ortaya çıktığı, ne gibi sakıncalar yarattığı üzerinde durulmuş, Fransa ve Türkiye deneyiminden de yararlanarak bölgesel dengesizliklerin giderilmesinde ne gibi politikalar ortaya konulduğu ele alınmıştır. Türkiye'de uygulanan bölgesel kalkınma projeleri tanıtılmaya çalışılmış, uygulanmakta olan en önemli bölgesel kalkınma projelerinden biri olan GAP üzerinde durularak, GAP'ın bölgenin sosyo ekonomik yapısında yaratacağı etkiler analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, ilk olarak, bölgesel farklılıkların ortaya çıkışı ve gelişimi, ele alınmıştır. Kalkınma süreci içerisine giren bölgelerle diğer bölgeler arasında yaşanan olumlu ve olumsuz etkiler, gelişmeyi sağlayıcı ve gelişmeyi durdurucu etkiler olmak üzere iki başlık halinde incelenmiştir. Kutuplaşma veya mekana göre dengesiz gelişmenin doğal bir sonucu olarak, geri kalmış ve aşın kalabalıklaşmış bölgelerde ne gibi sorunların ortaya çıktığı ele alınmıştır. İkinci bölümde, bölgesel planlamanın doğuşu, gelişimi ve çeşitleri üzerinde durularak, ulusal planların bölgeselleştirilmesine yönelik planlamaya örnek olarak Fransa deneyimi, özel sorunları çözmeye yönelik planlamaya örnek olarak da Türkiye deneyimi ele alınmıştır. Bölgeler arası gelişmişlik farklarım azaltmada bölgesel planlamadan nasıl yararlanıldığı bu iki ülke deneyimi ile analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümü, Güneydoğu Anadolu projesine ayrılmıştır. Bu bölümde, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin geri kalmışlığının tarihsel gelişimi ele alınmış, sosyo ekonomik gelişmişlik göstergelerinden yararlanılarak, bölgenin diğer bölgelerle karşılaştırılması yapılmıştır. GAP çerçevesinde, bölgesel planlama gereği üzerinde durularak proje tanıtılmaya çalışılmış, günümüze kadar kat edilen aşamalar belirtilmiştir. GAP'ın kısa ve uzun dönemli etkileri üzerinde durulmuş, GAP'm ekonomik analizi yapılarak, bölgenin sosyo ekonomik yapısı üzerinde doğuracağı etkiler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Son olarak GAP'm başarısını artıracak etmenler üzerinde durulmuş ve GAP'a yönelik öneriler getirilmiştir.