Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: OĞUZ GÜNDÜZ
Danışman: ABDURRAHİM TANJU GÖKSOY
Özet:Bu araştırma çeşitli özellikler bakımından melez ayçiçeği populasyonunun genetik yapısını, F1'lerin melez azmanlığı ile üstün genel ve özel kombinasyon yeteneğine sahip olan ebeveyn ve melezleri değerlendirmek ve orobanş'a dayanıklı uygun ebeveyn ve ümitvar melez kombinasyonları teşhis etmek için 2004-2007 yılları arasında yürütülmüştür. Orobanş'a farklı derecede dayanıklılık gösteren 5 sitoplazmik erkek kısır ve 5 restorer hat kullanılarak 25 adet deneysel hibrid oluşturulmuştur. Araştırmanın tarla denemeleri Tekirdağ ilinde üç farklı lokasyonda ( Merkez, Ferhadanlı ve Banarlı) yapılmıştır. Denemeler üç tekrarlamalı Tesadüf Blokları deseninde tertiplenmiştir.Araştırma sonuçlarına göre, % 50 çiçeklenme gün sayısı dışında araştırılan tüm özelliklerde genel ve özel uyum yeteneği varyansları yüksek derecede önemli bulunmuştur. Tüm lokasyonlardan elde edilen genel uyum yeteneği etkilerine göre A3 (TTAE 4156A) ana ebeveyni tane verimi, yağ oranı ve yağ verimi bakımından en uygun ebeveyn olarak belirlenmiştir. Hibrid kombinasyonlarda gözlenen yüksek ortalama değerler ve önemli çıkan özel uyum yeteneği etkileri, tane ve yağ verimi bakımından A4 x B7, A3 x B7, A4 x B8, A5 x B6, A3 x B9 ve A3 x B8 kombinasyonlarının ümitvar hibritler olduğunu göstermiştir. Bazı lokasyonlarda A3 x B6, A3 x B7, A3 x B10 ve A4 x B7 hibrit kombinasyonlarının, şahit çeşitlerin ortalamalarıyla karşılaştırıldığında, % 20 - 25 daha fazla yağ verimi sağladığı bulunmuştur. Orobanş testi sonuçları B10 hattının her üç lokasyonda bulanan orobanş populasyonlarına dayanıklı olduğunu, bu baba hattının melezleri yerine A3 x B6 ve A3 x B7 deneysel hibritlerinin orobanş'a yüksek toleranslı olduğunu göstermiştir.Sonuç olarak, A3 (TTAE 4156 A), A4 (TTAE BAH 8A), B6 (RHA14) ve B7 (RHA 20) hatlarının en verimli melezleri oluşturan ebeveynler olduğu saptanmıştır. Ebeveynler arasında, dikkate değer pozitif genel uyum yeteneği etkisi gösteren A3 ve B7 hatlarının ayçiçeği hibrit ıslahı programlarında iyi birer ebeveyn olarak kullanılabileceği belirlenmiştir. Öte yandan, A3 x B6, A3 x B7 A3 x B8 ve A4 x B7 hibrit kombinasyonlarının özel uyum yeteneği etkileri, heterosis, heterobeltiosis değerleri ve orobanş'a dayanıklılıklarına göre yüksek verim için ümitvar hibrit kombinasyonlar olarak göz önüne alınabileceği sonucuna varılmıştır.