Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Temel İslam Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FERİHAN ÖZMEN
Danışman: Mustafa Bilgin
Özet:Hicrî V. asırda yaşayan Hanefî fakîhi ve müfessir Abdüssamed el-Gaznevî'nin ve onun Tefsîrul-Kur'âni'l-Azîm isimli eserinin tanıtılmasının hedeflendiği bu tezde, Gaznevî'nin ilmî kişiliği ile tefsir yönteminin belirlenmesi ve böylece tefsir ilmine katkısının tespit edilmesi; bununla birlikte 487/1094'de telif ettiği Tefsîrul-Kur'âni'l-Azîm isimli çalışmasının tefsir metodolojisi açısından incelenerek eserin tefsir tarihindeki yeri ve öneminin ortaya çıkarılması konu edinilmiştir.Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde Abdüssamed el-Gaznevî tanıtılmış; Gaznevî'nin yaşadığı h. V. asrın siyâsî, içtimâî, iktisâdî ve ilmî şartları ele alınmış; asrın önemli ilim merkezleri, âlimleri ve ilmî faaliyetlerine atıfta bulunulmuş; böylece yaşadığı dönemin ve bölgenin genel durumu göz önünde bulundurularak Abdüssamed el-Gaznevî'nin hayatı ve ilmî kişiliği konusu işlenmiştir.İkinci bölümde Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîmin muhtevası tanıtılmıştır. Öncelikle, günümüze yazma olarak ulaşan eserin genel özellikleri üzerinde durulmuş; tefsirin kaynakları tespit edilerek tanıtılmış; eserin kendinden sonraki dönemlere tesirleri araştırılarak Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîmden iktibasta bulunan eserler tespit edilmiştir. Daha sonra ana hatlarıyla eserin muhtevasının ortaya çıkarılmasına gayret edilmiş; bu şekilde eserin tefsir tarihindeki yeri ve öneminin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır.Üçüncü bölüm ise Gaznevî'nin Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîm'deki rivayet ve dirayet metodunun ayrıntılı olarak ortaya çıkarılmasına ve bu şekilde Gaznevî'nin Kur'ân'ı tefsir yönteminin tespit edilmesine çalışılmış; neticede Abdüssamed el-Gaznevî'nin genelde temel İslam bilimlerine özelde ise tefsir ilmine katkılarının saptanması amaçlanmıştır.