XVIII. Yüzyıl sefaretnamelerinde türetme ve işletme ekleri


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2007

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MUSTAFA ULUOCAK

Danışman: HATİCE ŞAHİN

Özet:

Türkçenin yapısal özelliklerinin başında eklemeli bir dil olduğu gelmektedir. Türkçede farklı işlevler üstlenmiş olan ekler, dilin işleyişini yürütürler. Dil canlı bir varlık olduğu için Türkçenin yapısal özelliklerinde de bir takım değişme ve gelişmelerin olması doğaldır. Türkçenin bugünkü durumunun doğru biçimde değerlendirilmesi için yazı dilinin ilk ürünlerinden günümüze gelinceye kadar üretilmiş olan eserlerden hareketle yapısal gelişim seyrinin takip edilmesi gerekir. Şimdiye kadar bu doğrultuda yapılan çalışmalara katkıda bulunması amacıyla Bu çalışmada "XVIII. yüzyıl Sefaretnamelerinde Türetme ve İşletme Ekleri" konusu ele alınmıştır. Çalışmanın temel amacı, Sefaretname metinleri doğrultusunda, XVIII. yüzyıl Osmanlı Türkçesindeki kullanılan bütün ekleri tespit etmek ve işlevlerini ortaya koymaktır. Bunun için XVIII. Yüzyıl Sefaretnameleri arasından seçilen dokuz eserde geçen bütün ekler işlevlerine göre incelenmiş ve Eski Anadolu Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki eklerle de karşılaştırılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde Sefaretnamelerin özellikleri, XVIII. Yüzyılın imlası ve eklerin sınıflandırılması ile ilgili bilgiler verilmiştir. Dört bölümden oluşan inceleme kısmında Sefaretnamelerde geçen ekler, 'türetme ekleri", "tür değiştirici ekler", "işletme ekleri" ve "kategori ekleri" şeklinde sınıflandırılarak işlevlerine göre incelenmiştir. Sonuç bölümünde genel bir değerlendirme yapılmış, sefaretnamelerin çeviri yazı metinleri beşinci bölüm olarak çalışmaya dahil edilmiştir.