Görme Engelli Çocuklar için Okulöncesi Eğitim Mekanlarının Duyusal Deneyimler Bağlamında Değerlendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, MİMARLIK FAKÜLTESİ, MİMARLIK, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ayşenur Kılıç

Danışman: Belkıs Ece Şahin

Özet:

Okulöncesi eğitim, görme engelli çocukların gelişimlerinin ve toplumsal hayata katılımlarının desteklenmesi açısından önem taşımaktadır. Görme engelli bireyler için eğitim olanağı sağlanmasında mekan, eğitsel stratejileri destekleyen önemli bir bileşen olarak değerlendirilmektedir. Görme engellilerin mekanı algılaması ve yaşamı anlamlandırabilmesi, kısmen görme ile birlikte dokunma, koklama ve kinestetik duyumlar aracılığıyla gerçekleşmektedir. Dolayısıyla, görme engelli çocuklar için eğitim mekanlarında çoklu duyusal deneyimlerin sağlanabilmesi gerekmektedir. Engellilik, günümüzde çevresel etkenler nedeniyle oluşan bir durum olarak görülmekte; engelli bireylerin gereksinimleri ve deneyimleri ışığında tasarlanan mekanların engelleri ortadan kaldırabildiği düşünülmektedir. Bu amaçla tez çalışmasında, görme engelli bireylerin yaşamında önemli bir etkisi olan okulöncesi eğitim mekanlarının duyusal deneyimler açısından geliştirilmesini sağlayabilmek hedefiyle, kullanıcı mekan etkileşiminin incelendiği bir araştırmanın yapılması amaçlanmıştır. Çoklu duyusal deneyimler sağlayan eğitim ortamlarının desteklediği kazanımlar araştırmada "konfor koşullarına uygun ortam, güvenli ortam, yön bulmayı destekleyen ortam, bağımsız hareketi destekleyen ortam ve mekansal hafızada tanımlanabilir ortam" olarak tanımlanmış ve her kazanım kapsamında mekânı değerlendirmeye yönelik kriterler oluşturulmuştur. Tezin alan çalışması bölümünde, görme engelli çocukların eğitim aldığı bir okulöncesi eğitim ortamı belirtilen çerçevede incelenmiştir. Araştırmanın bu sürecinde, çocukların seslerini duyabilmek ve mekan kullanımlarını anlayabilmek amacıyla bire bir görüşme ve katılımcı gözlem yöntemlerinden yararlanılmıştır. İncelenen eğitim ortamının duyusal deneyimler açısından görme engelli çocukların gereksinimlerini yeterli ölçüde desteklemediği görülmüştür. Bu çalışmada, görme engelli çocuklar için okulöncesi eğitim mekanlarının duyusal deneyimler bağlamında geliştirilmesine yönelik bir öneri sunulmaktadır. Araştırmanın, tasarım süreçleri için bir rehber niteliği taşıyabileceği; görme engelli çocukların gereksinimlerine uygun eğitim ortamlarının tasarlanabilmesi ve böylece okulöncesi eğitim sürecinde "mekansal destek" anlayışının hayata geçirilmesi açısından katkı sağlayacağı düşünülmektedir.