Gemlik zeytini klonları ve bazı melez tiplerin morfolojik özelliklerinin belirlenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KÜBRA ÖZER

Danışman: CEVRİYE MERT

Özet:

Bu çalışmada 2015 ve 2016 yıllarında Yalova ekolojik koşullarında yetiştiriciliği yapılan üstün özellik gösteren 8 Gemlik klonu ('G20/3', 'G20/7', 'G20/1', 'G20/5', 'G12/2', 'M2/3', 'İ2/1', 'O12'), 3 melez genotip ('GemlikxEdincik Su', 'GemlikxKaramürsel Su', 'GemlikxUslu') ve 3 baba çeşidin ('Edincik Su', 'Karamürsel Su', 'Uslu') sürgün, yaprak, somak, meyve ve çekirdek yapılarında sayım, ölçüm ve ayrıntılı morfolojik incelemeler yapılmıştır. Aynı zamanda stereo ve ışık mikroskop kullanılarak anter ve polen boyutları belirlenmiştir. Klonlar arasında incelenen parametreler bazında morfolojik değişkenliklerin olduğu saptanmış, melez genotip ve baba ebeveynler arasında incelenen bazı parametrelerde benzerlikler tespit edilmiştir. 2015 ve 2016 yılı verileri birlikte değerlendirildiğinde klonların 'sürgün uzunluğu' 19,56 ile 23,16 cm, 'sürgündeki boğum arası sayısı' 10,3 ile 15,5 adet, 'sürgündeki yaprak sayısı' 20,4 ile 35,7 adet, 'sürgündeki somak sayısı' 4,46 ile 10,34 adet arasında değiştiği belirlenmiştir. 'Yaprak alanı' 4,11 cm² ile 4,73 cm², 'yaprak uzunluğu' 5,05 ile 5,6 cm, 'yaprak genişliği' 1,22 ile 1,35 cm arasında değiştiği tespit edilmiştir. 'Somaktaki çiçek sayısı' 11,99 ile 19,73 adet, 'somak uzunluğu' 1,84 ile 2,47 cm, 'somak genişliği' 1,1 ile 1,5 cm, arasında değiştiği saptanmıştır. Melez genotip ve baba çeşitlerin 'sürgün uzunluğu' 24,01 ile 30,36 cm, 'sürgündeki boğum arası sayısı' 10,93 ile 18,91 adet, 'sürgündeki yaprak sayısı' 15,95 ile 32,8 adet, 'sürgündeki somak sayısı' 4,5 ile 16,95 adet arasında değiştiği belirlenmiştir. 'Yaprak alanı' 4,34 ile 6,51 cm², 'yaprak uzunluğu' 5,78 ile 5,99 cm, 'yaprak genişliği''nin 0,97 ile 1,36 cm arasında değiştiği tespit edilmiştir. 'Somaktaki çiçek sayısı' 16,38 ile 22,13 adet, 'somak uzunluğu' 1,85 ile 3,27 cm, 'somak genişliğinin' 1,03 ile 1,98 cm arasında değiştiği tespit edilmiştir. Aynı zamanda klon, melez genotip ve çeşitlerin somak, yaprak, meyve ve çekirdekleri 27 görsel parametre yönünden değerlendirilmiştir. Sürgün, somak, yaprak, meyve, çekirdek boyutları ve morfolojik özelliklerin klonlar bazında ve melez genotipler ile baba ebeveyn arasında ayrıt edici özellik taşıdığı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda morfolojik esasa dayalı veri tabanı oluşturulmuş ve böylelikle zeytin genetik çeşitliliğine ilişkin yeni bilgiler elde edilmiştir.